Conflictpatronen – Herken je één van deze drie?

Dit artikel gaat over conflictpatronen. Toen ikzelf enkele jaren geleden een test deed voor conflictstijlen (zie het vorige artikel over conflictstijlen), was mijn voorkeur “vermijden”. Kortgeleden heb ik de test opnieuw gedaan met een gedeelde eerste plaats voor “compromis sluiten” en “samenwerking”. Deze verandering wijs ik toe aan een persoonlijke bewustwording over een terugkerend conflictpatroon in de relatiesfeer.

Drie typische conflictpatronen

Conflictpatronen zijn vaak terugkerende patronen tussen twee personen. Veelal zijn deze patronen circulair, in die zin dat er niet echt een begin of een einde is en het zich steeds weer herhaalt. Dit speelt ook bij echtscheidingen en in mediations. Het boek “Houd me vast” van Dr. Sue Johnson over “Emotionally Focused Therapy” (EFT) spreekt over drie veelvoorkomende conflictpatronen, ook wel ‘duivelse dialogen’ genoemd.

“Zoek de boef”

Hierbij is de voornaamste bezigheid het over en weer aanvallen, beschuldigen en veroordelen. Het startsein voor dit reactiepatroon is dat we ons gekwetst voelen door de ander en uit zelfbescherming voor de aanval kiezen. Deze aanval kan een reactie zijn of een preventieve aanval. Het heeft dus totaal geen zin om te zoeken naar de schuldige of naar diegene die begint: “Misschien haal ik de trekker al over als hij het niet eens op mij voorzien heeft”. Het is een cirkel, een soort dans, waarin beiden partijen verstrikt zitten en waarin ze heel lang kunnen blijven ronddraaien.

“De protestpolka”

Dit is het meest voorkomende en verstikkende patroon. De één reikt uit naar de ander, zij het dan op een negatieve manier, en de ander doet een stapje achteruit en trekt zich terug. En … als de één geen reactie krijgt van de ander, dan volgt een nieuw protest en zo herhaalt dit patroon zich keer op keer. De protestpolka is in essentie een poging een reactie van de ander te ontlokken; een oerkreet naar geruststelling en verbondenheid. Volgt deze verbondenheid niet dan herhaalt het patroon zich telkens sterker. Lees meer over dit patroon in de volgende blog: “Je relatie verbeteren in tien stappen – Ga direct aan de slag“.

“Verstijf en vlucht”

Dit is een ‘dans’ waarbij beide partijen de dansvloer als het ware hebben verlaten. Wel hangt er een voelbare spanning in de lucht en is de pijn van de gezichten af te lezen. Beide partijen zitten in een bevroren toestand van afweer en ontkenning. Ze zijn uitsluitend gericht op zelfbescherming en doen alsof ze niets voelen of nodig hebben.

Persoonlijke noot

Persoonlijk herkende ik vooral de “protestpolka”. Hierbij was ikzelf diegene die steeds een stapje achteruit deed na een negatieve benadering of zelfs al preventief uit angst hiervoor. Eenmaal bewust van dit patroon, ben ik gaan veranderen en steeds in contact gebleven of het contact weer opgezocht. Immers: “Als je doet wat je altijd deed, krijg je wat je altijd kreeg”. Hiermee is een einde gekomen aan de protestpolka.

Conflictpatronen tijdens mediation

Ook in echtscheidingsmediations komen bovenstaande circulaire patronen regelmatig terug. Het benoemen en bewust worden hiervan, is dan vaak een eerste stap om eruit te komen. Hierbij is het vooral van belang dat er geen schuldige of veroorzaker is, maar een patroon, waar beide partijen samen in verstrikt zitten. Dit conflictpatroon heeft doorgaans voor beide partijen een ongewenst resultaat als gevolg. Met dit inzicht kan elke partij voor zich besluiten om eens anders te reageren en heeft daarmee zelf de kracht om het patroon te doorbreken.