Uit elkaar, scheiden en dan? Dat is misschien wel één van de lastigste vragen uit je leven. Maar ja, waar kies je dan voor? Wat komt er allemaal op je af? Hoe doe je dat: netjes uit elkaar gaan? En zeker als jullie:
- samen kinderen hebben;
- al heel lang bij elkaar zijn;
- financieel op elkaar zijn aangewezen;
- of bijvoorbeeld veel gezamenlijke vrienden hebben.
Hieronder vind je een compleet en chronologisch overzicht waar je aan moet denken als je uit elkaar gaat. Zie het als een soort checklist “scheiden en dan?”. Als je het gelezen hebt, weet je exact wat je te wachten staat. Dit brengt rust en overzicht. Het is immers al hectisch genoeg, als je van plan bent uit elkaar te gaan.
Inhoudsopgave
Scheiden of blijven – de twijfel
De belangrijkste vraag in deze fase is wellicht wel: “waar ligt het probleem?”. Ligt het probleem echt aan de relatie? Ligt het probleem gewoon lekker bij de ander, of toch ook een beetje bij jezelf? Staat jullie relatie (tijdelijk) onder druk door bepaalde omstandigheden? Of is het een combinatie van?
Heel kort door de bocht kan je het volgende stellen:
- Ligt het vooral aan jezelf, dan is er werk aan de winkel en lost scheiden weinig op.
- Zijn het de omstandigheden, dan is het beter om een belangrijke relatiebeslissing uit te stellen tot betere tijden.
- Ligt het aan de partner, dan is het goed om te beseffen dat deze waarschijnlijk niet groots gaat veranderen. Kan je daarmee zijn of niet?
- Is je relatie het probleem, dan ligt het wat genuanceerder.
Achtereenvolgens wordt nu ingegaan op de vier genoemde mogelijkheden. Op deze manier kan je voor jezelf de analyse maken waar het probleem precies ligt.
De omstandigheden
Er kunnen omstandigheden zijn die de relatie onder druk zetten. Neem bijvoorbeeld: financiële problemen, verhuizing, ontrouw, familieproblemen of ziekte. Ook zijn er een aantal levensfasen waarin veel mensen relatieproblemen ervaren. De belangrijkste twee zijn:
- Als er net kinderen zijn geboren (of het niet lukt om zwanger te raken)
- Het moment dat de kinderen uit huis gaan
Als je tot de conclusie komt dat jullie probleem vooral aan bepaalde omstandigheden ligt, dan is het belangrijk om daar eerst naar te kijken. Kan je zelf wat aan de omstandigheid doen? Zijn de omstandigheden gekoppeld aan je partner of meer aan jezelf? Gaat het uiteindelijk voorbij en hoe lang duurt dat dan? Dat zijn de vragen waar het hier om gaat. Het heeft immers geen zin om de relatie te beëindigen, als de omstandigheden zich voortzetten.
Jezelf of de ander?
De vraag is hier relevant, welke ‘zere plekken’ jullie hebben. En geloof me, iedereen heeft ze. Kijk eens kritisch naar het afgelopen jaar. In welke situaties reageer jijzelf bijvoorbeeld heftig? Heftiger dan objectief gezien nodig is? Welke nare gevoelens heb jij regelmatig? De volgende zere plekken komen regelmatig voor:
- Er alleen voor staan
- Afgewezen worden
- In de steek gelaten/ verlaten worden
- Tekortschiet/ nooit goed genoeg kunnen zijn
- Beperkt worden in je eigen vrijheid
Als je dit herkent, ligt het dan echt aan de ander of is het iets wat je al veel langer van jezelf kent? Wellicht al langer dan je met je partner samen bent?
Een zere plek herken je als je heftiger reageert dan objectief gezien ‘passend’ is bij de situatie.
Samenvattend: een zere plek herken je dus als je heftiger reageert dan objectief gezien ‘passend’ is bij de situatie. Dit is een belangrijke indicatie dat er voor jezelf persoonlijk werk aan de winkel is. Dezelfde analyse kan je uiteraard ook met/ voor je partner uitvoeren.
De relatie
Voor een goede liefdesrelatie zijn de volgende aspecten tenminste van belang:
- Behoeftes in een relatie. Kunnen jullie de wederzijdse verwachtingen concreet en positief formuleren. En willen jullie elkaar in deze behoeftes tegemoetkomen?
- Terugkerende relatiepatronen. Hebben jullie zicht op jullie eigen patronen en hoe gaan jullie bijvoorbeeld om met conflictsituaties? Verderop in dit artikel worden drie gangbare conflictpatronen uitgelegd.
- Liefdestalen. Wat is manier waarop jullie je geliefd voelen en jullie liefde tonen. Er zijn vijf verschillende liefdestalen. Ken je die van je partner?
- Waarden en normen. Het is belangrijk om heel goed van elkaar te weten wat je kernwaarden zijn en wat ze precies voor je betekenen. Hoe meer dit onderling overeenkomt, des te soepeler loopt de relatie. Heb je hier zicht op?
- Balans tussen geven en nemen. Relaties waarin het geven en nemen rijkelijk afwisselt, voelen natuurlijk en goed.
- Gedeelde toekomstvisie. Het is voor elke relatie belangrijk om samen te blijven creëren. Creatie in de vorm van plannen maken voor de toekomst en dingen samendoen.
Zit je in de fase van scheiden of blijven, dan is bijgaande blog “Scheiden of blijven – Het meest complete overzicht” interessant om verder te lezen.
GRATIS E-Book: alles over scheiden (inclusief twijfelfase)
Wil je een compleet en helder overzicht? Hoe om te gaan met de twijfel? Wanneer en wat vertellen jullie de kinderen, familie en vrienden? Welke financiële consequenties zijn er en wat is er mogelijk qua woning? Wat spreken jullie af in het ouderschapsplan? Hoe blijf je samen goede ouders en werk je toe naar meer geluk? Het gratis eBook gaat in op alle aspecten rondom een scheiding.
Scheiden en dan – het besluit
Als de twijfel over is, komt het moment waarop het wilsbesluit wordt genomen. Je wilt uit elkaar met je partner, scheiden en dan? Dit hoofdstuk gaat over de rouwcurve, emoties, conflicten en communicatie.
Uit elkaar – de rouwcurve
Het besluit nemen om uit elkaar te gaan, gaat altijd gepaard met rouw. Rouw om het verlies van de relatie. Kijk maar eens naar de bijbehorende rouwcurve van Kübler-Ross. Komt je dit bekend voor? Op welke plek in de curve zit jezelf? Verlaten of verlaten worden? Het is belangrijk te beseffen dat de partner die wil scheiden al veel langer met zijn verwerkingsproces bezig is. Die zit waarschijnlijk al in de opgaande lijn. De ander, daarentegen, zit vaak nog aan de linkerkant van de curve. De ander heeft dus aanzienlijk meer tijd nodig om de scheidingsmelding te verwerken.
Omgang met emoties
Zoals je in de rouwverwerkingscurve ziet, komen er behoorlijk wat emoties langs. Woede, angst, verdriet enzovoort. Onze eigen gevoelens en behoeftes waarnemen. De theorie van “geweldloze communicatie” (van Marshall Rosenberg) leert ons iets over emoties. Elke emotie is het gevolg van een, juist wel of niet ingevulde behoefte. De persoon die iets zegt waardoor je boos wordt, is dus nooit de oorzaak! Maar slechts de trigger van jouw emotie. Je kunt hem of haar dus niet de schuld geven. De volgende twee tips zijn super belangrijk om goed met emoties om te kunnen gaan:
- Ben jezelf geïrriteerd of boos? Niet direct reageren, maar eerst kijken wat je eigen achterliggende behoefte is. Uit vervolgens deze behoefte in plaats van de boosheid over het mogelijk niet invullen ervan.
- Is de ander boos, angstig of verdrietig? Luister niet naar datgene wat letterlijk wordt gezegd. Ga ‘tussen de regels’ op zoek naar de behoefte of intentie van de ander. Zodra je dit kunt ‘horen’, ben je direct in staat om anders te reageren. Je mogelijke ergernis naar de ander neemt ook af.
Conflictstijlen en -patronen
Conflictpatronen zijn vaak terugkerende patronen in de relatie. Deze patronen zijn circulair, in die zin dat er niet echt een begin of een einde is. Het patroon herhaalt zich steeds. Dit speelt nog meer in de fase van “Scheiden en dan – het besluit”.
De drie meestvoorkomende patronen
Het boek “Houd me vast” van Dr. Sue Johnson over “Emotionally Focused Therapy” (EFT) spreekt over drie veelvoorkomende patronen. Ook wel ‘duivelse dialogen’ genoemd:
- “Zoek de boef” – waarbij de voornaamste bezigheid is het over en weer aanvallen, beschuldigen en veroordelen.
- “De protestpolka” – het meest voorkomende en verstikkende patroon. De één reikt uit naar de ander, zij het dan op een negatieve manier. De ander doet een stapje achteruit en trekt zich terug.
- “Verstijf en vlucht” – is een ‘dans’ waarbij beide partijen de dansvloer als het ware hebben verlaten. Wel hangt er een voelbare spanning in de lucht. De pijn is vaak van de gezichten af te lezen.
In bijgaande blog “Conflictpatronen – Herken je één van deze drie?” lees je meer hierover. Ook is de blog “Conflictstijlen, welke stijl heb jij” erg interessant. Hier vindt je onder andere een online test om je eigen conflictstijl te leren kennen.
Scheiden en dan – nog beter communiceren
Vanuit NLP kunnen we beter leren communiceren. NLP staat voor Neuro Linguïstisch Programmeren. Het is een grote verzameling modellen en technieken van uiterst succesvolle therapeuten. NLP heeft als het ware de succesformules van deze therapeuten verzameld en ‘gekopieerd’.
De belangrijkste drie lessen
- Een belangrijke vooronderstelling van de NLP zegt: “De persoon met het meest flexibele gedrag zal het systeem beheersen”. Tijdens een scheiding is het extra belangrijk om zelf verantwoordelijkheid te nemen. Het is immers zo makkelijk om je ex-partner de schuld te geven. Verval je in dit gedrag, dan zit je aan de gevolgkant en bereik je meestal niet het gewenste resultaat.
- Uitgangspunt bij NLP is: “Respecteer het model van de wereld van anderen”. Tijdens een scheiding lijken de wereldbeelden van jou en je x-partner soms mijlenver uit elkaar. Des te meer reden om nieuwsgierig te zijn naar zijn of haar wereldbeeld, zonder direct in de verdediging te gaan vanuit je eigen wereldbeeld.
- Een stelling binnen NLP is: “De betekenis van je communicatie is de respons die je krijgt”. Zit je momenteel in een proces van scheiding? Krijg je regelmatig een ongewenste response van je ex-partner? Dan daagt deze stelling je uit om zelf je communicatie aan te passen.
Wil je meer weten over communicatie tijdens een scheiding? Lees dan deze blog over “NLP als hulp bij scheiding, communicatie en verbinding”.
Uit elkaar – hoe vertel je het?
Hoe vertel je het de ander?
Als je hebt besloten om de relatie te beëindigen, moet dat aan je partner worden verteld. Dit wordt de scheidingsmelding genoemd. Jouw besluit kan voor je partner volkomen uit de lucht komen vallen. Dit kan leiden tot shock, verdriet, woede, onzekerheid, vernedering en/of wanhoop. Zie ook de voorgaande rouwverwerkingscurve. Voor de partner die wordt verlaten, is het heel belangrijk om te weten “waarom”. Stel dat de reden van de scheiding niet werkelijk gehoord kan worden. Dan zal dit voortdurend tijdens het scheidingsproces terugkomen. De emoties die hiermee gepaard gaan, maken het lastig om tot concrete afspraken te komen.
Een mediator kan erbij ondersteunen om de emoties en afspraken van elkaar te scheiden. Zo krijgen beide afzonderlijk aandacht.
Scheiden en dan – hoe vertel je het de kinderen?
Het is absoluut één van de lastigste momenten. In de blog “Hoe vertel je de kinderen dat je gaat scheiden?” vind je veel bruikbare tips. Deze tips zijn opgedeeld in een stuk voorbereiding, het gesprek zelf en tenslotte de te verwachten reactie van de kinderen. Wat de reactie van je kind ook is, accepteer zijn of haar emoties. Herhaal wat je kind zegt. Daarmee laat je merken dat je hem of haar echt hebt gehoord. Vertel je kind dat het goed is dat hij/zij zo reageert. Daarmee maak je duidelijk dat de emotie die het kind heeft, normaal is. Blijf vooral rustig en steun je kinderen op dit moment. Hoe moeilijk het wellicht ook voor jezelf is. Het gaat nu even om hen. Wees er ook op bedacht dat kinderen zullen vragen naar de reden van jullie scheiding. Meestal heeft het niet veel zin om uit te leggen waarom jullie uit elkaar gaan. Je kunt je kind daar beter niet in betrekken. Leg in algemene termen uit waarom je gaat scheiden, bijvoorbeeld: “papa en mama houden niet meer van elkaar en gaan daarom apart wonen, maar we houden allebei nog wel heel veel van jullie”.
Hoe vertel je het de omgeving?
Ga je uit elkaar, dan zal je dit ook je omgeving moeten vertellen. Denk aan familie, vrienden, school, sportclubs, etc. Het spreekt voor zich dat kinderen het uit eerste hand horen. De omgeving inlichten komt pas daarna. Het is een goed idee om samen af te stemmen wie jullie het samen willen vertellen en hoe? Doe je het persoonlijk of langs digitale weg. Ook de volgorde waarin jullie wie inlichten is van belang. Zo voorkom je bij wijze van spreken dat je eigen ouders het horen via de tennisclub.
Zelf doen of hulp nodig – de opties
Heb je geen kinderen en woon je samen, dan kan je prima zonder hulp uit elkaar. Woon je samen en heb je wel kinderen, dan kan het al raadzaam zijn om iemand in te schakelen. Met name voor ondersteuning bij de afspraken over de kinderen. Ook heb je al een ouderschapsplan nodig. Ben je gehuwd of heb je een geregistreerd partnerschap, dan gaat een scheiding niet zonder professionele ondersteuning. Je hebt aanvullend een echtscheidingsconvenant nodig en ook zal de scheiding formeel via de rechter geregeld moeten worden. Hieronder meer over de verschillende vormen van externe ondersteuning die mogelijk aan de orde zijn.
Scheiden en dan – een mediator
Mediation of bemiddeling houdt in dat je zelf de beste oplossing vindt voor je eigen scheiding. Dit gebeurt onder leiding van een mediator, een onafhankelijke en neutrale deskundige. Hierbij draait het om de werkelijke belangen. Tijdens de mediation werk en denk je dus zelf actief mee. Hierdoor is de oplossing vaak beter dan een opgelegde oplossing van bijvoorbeeld een rechter. De mediator kiest geen partij, maar blijft onafhankelijk en neutraal. Een MfN familie mediator is bovendien speciaal geschoold in de specifieke emotionele, juridische, fiscale en financiële aspecten van een scheiding. De familiemediator begeleidt een scheiding van A tot Z, inclusief alle benodigde berekeningen en stukken.
Mediator versus advocaat
Mediation heeft belangrijke voordelen ten opzichte van een gang naar de rechter:
- Lagere kosten. Één mediator in plaats van twee dure advocaten.
- Sneller resultaat. Je bepaalt zelf de snelheid van het proces.
- In ‘control’ over de oplossing. Er is ruimte voor creatieve oplossingen met ieders draagvlak.
- Behoud van de relatie als gezamenlijke ouders. Tijdens de mediation investeer je juist in de toekomstige relatie als ouders.
- Nakoming van afspraken zonder problemen. De gemaakte afspraken worden vastgelegd in een gezamenlijk echtscheidingsverzoek naar de rechtbank.
Samenvatting van de voordelen van mediation
Kortom, met mediation houd jezelf het heft in handen. Dit gaat met respect voor ieders belangen, verbetert de ouderrelatie, is snel, vertrouwelijk en relatief goedkoop!
Voor mensen met een laag inkomen bestaat er gesubsidieerde mediation.
Voor mensen met een laag inkomen en weinig vermogen, bestaat er gesubsidieerde mediation. Kom je hiervoor in aanmerking, dan kun je al scheiden voor minder dan 100 euro per persoon!
Uit elkaar – overige externe specialisten
Welke expertise kan je nog meer nodig hebben, naast een familie mediator?
Scheiden en dan – woning en hypotheek
Hebben jullie samen een koopwoning? Dan is het altijd de vraag wie hier kan blijven wonen. Om deze vraag met zekerheid te kunnen beantwoorden, is een hypotheekadviseur noodzakelijk. Stel dit is mogelijk en één van jullie behoud de echtelijke koopwoning. Wat is het huis waard? Voor hoeveel geld koopt de één de ander uit? Dit kan je natuurlijk zelf inschatten via Funda. Ook kan je de WOZ-waarde hanteren. Alhoewel die vaak lager is dan de marktwaarde. Tenslotte is het mogelijk om het huis te laten taxeren. Hiervoor moeten jullie dan een externe makelaar inschakelen.
Testament bij scheiding
Ga je uit elkaar met kinderen, dan zijn de volgende drie zaken relevant qua testament:
- Twee traps-making. Stel één ouder overlijdt, dan erven beide kinderen. Stel dat daarna een kind overlijdt. De nog levende ouder erft dan indirect een deel van de erfenis afkomstig van de overleden ouder.
- Voogdij. Stel beide ouders komen gelijktijdig te overlijden en beide achterliggende families krijgen geen overeenstemming over de voogdij.
- Bewindvoering. Stel dat na de scheiding één ouder overlijdt. Nu erven de kinderen direct terwijl ze nog vrij jong zijn. Het is dan beter om een bewindvoerder aan te stellen totdat de kinderen b.v. 25 jaar oud zijn.
Een notaris kan adviseren over bovenstaande aspecten. Vaak beoordelen ze vrijblijvend jullie bestaande testament.
Aanvullende expertise in bijzondere gevallen
De meeste juridische en fiscale vragen kunnen prima beantwoord worden door een MfN familie mediator. Wordt het echt heel specifiek of ingewikkeld, dan kunnen de volgende specialisten geraadpleegd worden: advocaat, fiscalist of pensioenadviseur. Is er tenslotte sprake van een eigen onderneming met personeel? Het inschakelen van een accountant voor de waardebepaling kan soms noodzakelijk zijn.
Plan een vrijblijvend adviesgesprek (ONLINE AGENDA)
Willen jullie een open gesprek over jullie relatie, twijfel of scheiding? Dit gesprek biedt jullie wellicht (1) handvaten om het samen leuker te krijgen, (2) meer inzicht in de aard van jullie twijfel of (3) een helder pad richting gezamenlijke scheiding. Het adviesgesprek duurt ca. 45 minuten en is geheel vrijblijvend.
Kan het financieel – de onzekerheid
Scheiden en dan? Hoe gaat dat financieel? Bij een scheiding wordt er altijd gekeken naar de financiële situatie voor en na de scheiding. Vooral over de situatie na de scheiding is vaak veel onzekerheid. Bovendien wordt deze situatie vaak te negatief ingeschat. Een alimentatieberekening geeft meteen een juist beeld. Hierbij wordt rekening gehouden met de van toepassing zijnde belastingvoordelen als alleenstaand ouder. Aan het einde van dit hoofdstuk wordt ingegaan op alle mogelijke belastingvoordelen, maar nu eerst de alimentatie.
Uitgangspunten bij alimentatie
De volgende uitgangspunten rondom alimentatie worden gehanteerd:
- Ouders hebben zelf minimaal recht op een zogenaamde draagkrachtloos inkomen. Dit is een inkomen op bijstandsniveau. Dit op basis van redelijke woonlasten en de premie voor zorgverzekering. Al het inkomen hierboven is de draagkrachtruimte.
- Draagkrachtruimte komt eerst beschikbaar voor kinderalimentatie. Kinderen mogen er namelijk financieel na de scheiding nooit op achteruit gaan.
- Partneralimentatie is pas aan de orde als er dan nog draagkrachtruimte over is.
Hieronder wordt kort ingegaan op het berekenen van kinder- en partneralimentatie. Dit geeft op hoofdlijnen inzicht in de manier waarop alimentatie wordt berekend. Echter, de berekening zelf is best complex. Het vraagt echt om specifieke berekeningssoftware en expertise. Een echtscheidingsmediator kan dit voor jullie verzorgen.
Welk inkomen telt mee bij alimentatie?
Wil je weten wat als inkomen wel of niet meetelt bij alimentatie? Alle details hierover kun je nalezen in de blog “Welk inkomen telt mee bij alimentatie?“.
Fictieve verdiencapaciteit en alimentatie
Soms wordt er niet alleen gekeken naar het feitelijk inkomen. Er kan dan ook rekening worden gehouden met een zogenaamd fictief inkomen. Hoeveel kan hij of zij geacht worden te verdienen? Is het redelijk om ervan uit te gaan dat iemand werk kan zoeken? Mag ik verwachten dat de ander, net als ik, meer uren gaat werken? Al deze vragen worden beantwoord in de blog “Verdiencapaciteit en alimentatie – De 10 factoren“.
Kinderalimentatie berekenen
Kinderalimentatie wordt in drie eenvoudige stappen bepaald.
Stap 1 – Bepalen van de financiële behoefte van de kinderen
Hoeveel hebben de kinderen nodig? Hierbij is het netto gezinsinkomen voor de scheiding leidend. In een NIBUD tabel kan vervolgens worden opgezocht welke kinderkosten horen bij een dergelijk netto gezinsinkomen. Dit is de kinderbehoefte. Voor kinderen boven de 18 gelden andere richtlijnen. Zie de blog “Kinderalimentatie bij meerderjarige kinderen” voor informatie hierover.
Stap 2 – Berekenen van de draagkracht van de ouders
Oftewel hoeveel kunnen de ouders betalen? Voor kinderalimentatie geldt dat de ouders tot maximaal 70% van hun draagkrachtruimte (zie hierboven) moeten besteden aan de kinderen. Deze 70% wordt dan ook de ‘draagkracht voor kinderalimentatie’ genoemd. Wil je exact weten welk inkomen meetelt bij een alimentatieberekening? Lees dan bijgaande blog “Welk inkomen telt mee bij alimentatie?“.
Stap 3 – Bepalen van de kinderalimentatie
Hoeveel moeten beide ouders – gelet op hun draagkracht – naar rato bijdragen aan de kosten van de kinderen?
Een kort rekenvoorbeeld
De kinderbehoefte (stap 1) is 930 euro. Vader heeft een draagkracht van 700 euro (stap 2) en moeder 467 euro. Samen hebben beide ouders 1.167 euro draagkracht, wat ruim voldoende is voor de kinderbehoefte. Vader heeft (700/1.167)*100 = 60% van de draagkracht en moeder heeft de resterende 40% draagkracht. In deze verhouding van draagkracht gaan ze ook in de kinderbehoefte voorzien. Vader 60% van 930 euro, zijnde 558 euro en moeder de resterende 372 euro (40%). Een uitgebreidere toelichting tref je aan in bijgaande blogs:
- Co-ouderschap – Hoe werkt kinderalimentatie en zorgkorting
- Kinderalimentatie berekenen – eenvoudig uitgelegd
Partneralimentatie berekenen
Samenwonenden hebben wettelijk gezien geen recht op partneralimentatie als ze uit elkaar gaan. Tenzij er in het samenlevingscontract andere afspraken zijn gemaakt. Voor gehuwden en geregistreerd partnerschap geldt wel een zorgplicht en dus een recht op partneralimentatie. Hieronder vind je een korte uitleg. Een uitgebreide uitleg over partneralimentatie vind je in de blog “Alles over partneralimentatie” Partneralimentatie wordt ook in drie stappen gedaan:
Stap 1 – Bepalen van de financiële behoefte van de minstverdienende
Oftewel hoeveel heeft iemand nodig om er niet op achteruit te hoeven gaan? Om deze behoefte vast te stellen, wordt uitgegaan van een norm van ca. 60% van het netto gezinsinkomen minus de eventuele kinderkosten. Zie stap 1 van de kinderalimentatie berekening voor het bepalen van de kinderkosten.
Stap 2 – Berekenen van de draagkrachtruimte van de meestverdienende
De draagkrachtruimte is het netto inkomen na de scheiding minus het zogenaamde draagkrachtloos inkomen. Dit laatste is een inkomen op bijstandsniveau, inclusief tenminste redelijke woonlasten en de premie voor zorgverzekering. Wil je exact weten welk inkomen meetelt bij een alimentatieberekening? Lees dan bijgaande blog “Welk inkomen telt mee bij alimentatie?“.
Stap 3 – Bepalen van de partneralimentatie
Dit gaat in vier stappen:
- Neem 60% van de draagkrachtruimte van de meestverdienende.
- Trek hier de eventueel te betalen kinderkosten, dan wel kinderalimentatie vanaf. Het bedrag wat dan overblijft is de ‘draagkracht voor partneralimentatie’
- Het laagste bedrag van de ‘behoefte van de minstverdienende’ (stap 1) en de ‘draagkracht voor partneralimentatie’ (stap 3b) is in principe de partneralimentatie.
- Als laatste check wordt er nog een zogenaamde ‘jusvergelijking’ gedaan. Mocht hieruit volgen dat de minstverdienende het financieel beter heeft dan de ander, dan wordt de partneralimentatie naar beneden bijgesteld. En wel zodanig dat beide het even goed hebben.
Een kort rekenvoorbeeld
Stel dat Annelies het minst verdient. Ze heeft een behoefte van 420 euro om er niet op achteruit te gaan. Jan heeft een draagkrachtruimte van 1.000 euro. Zijn draagkracht voor partneralimentatie is 60% hiervan, zijnde 600 euro. Verder draagt Jan 260 euro bij aan de kinderen. Er blijft dus 340 euro over voor partneralimentatie. De jusvergelijking laat zien dat Jan en Annelies bij een alimentatie van 510 euro het allebei financieel even goed hebben. De alimentatie wordt daarmee 340 euro. Dit is namelijk het laagste bedrag
Gescheiden en belastingvoordelen
Houd er rekening mee dat het leven in je eentje duurder is dan samen. De volgende vuistregel wordt vaak gehanteerd.
Ieder maakt individueel 60% van de kosten van jullie gezamenlijke huishouding voor de scheiding.
Aan de andere kant is het ook zo dat er voor alleenstaande (ouders) extra fiscale voordelen zijn. In bijgaande blog “Co-ouderschap – Welke belastingvoordelen” vind je een mooi overzicht van relevante regelingen:
- Kinderbijslag en Kind Gebonden Budget (KGB)
- Kinderopvangtoeslag
- Inkomensafhankelijke Combinatiekorting
- Huurtoeslag
Als je uit elkaar gaat, kun je recht hebben op bovenstaande toeslagen. Ook als jullie al toeslagen ontvingen, moet je de scheiding doorgeven aan de Belastingdienst.
Uit elkaar – het ouderschapsplan
Het is bij een scheiding met minderjarige kinderen verplicht om samen een ouderschapsplan op te stellen. Dit geldt zelfs voor ouders die ongehuwd samenwonen. Hieronder volgt een korte uitleg over het ouderschapsplan en een voorbeeld. Tenslotte wordt er ook kort ingegaan op de omgangsregeling versus co-ouderschap.
Wat spreek je minimaal af over de kinderen?
Sinds enkele jaren is het daarom verplicht om samen een ouderschapsplan op te stellen, in geval van minderjarige kinderen. Hierin moet wettelijk minimaal het volgende worden opgenomen:
- Verdeling van zorg- en opvoedingstaken
- Manier waarop ouders elkaar informeren
- Kosten van verzorging en opvoeding
- Omgangsregeling of co-ouderschap
Ook moeten de kinderen worden betrokken bij de totstandkoming van bovenstaande afspraken.
Scheiden en dan – omgangsregeling versus co-ouderschap
Steeds meer scheidende ouders kiezen tegenwoordig voor co-ouderschap. Co-ouderschap houdt in dat beide ouders de dagelijkse opvoeding en zorg van de kinderen ongeveer gelijk verdelen. Meer over dit onderwerp in de blog “Co-ouderschap – Wat zijn de voor- en nadelen?”.
Ouderschapsplan – een compleet voorbeeld
Een ouderschapsplan omvat vaak meer dan de vier wettelijk verplichte onderwerpen. Over de volgende zaken kunnen bijvoorbeeld aanvullende afspraken worden gemaakt:
- Wat spreek je concreet af over halen en brengen?
- Hoe ga je om met wederzijdse familie, verjaardagen en feestjes?
- Over welke zaken besluiten jullie samen?
- Hoe ga je om met toekomstige nieuwe partners of verhuizingen?
- Waar verblijven de huisdieren?
Al deze afspraken worden door de mediator opgenomen in het ouderschapsplan. In bijgaande blog vind je een compleet voorbeeld ouderschapsplan met alle mogelijke afspraken.
Het echtscheiding convenant
Het echtscheidingsconvenant regelt de afwikkeling van alle financiële zaken tussen jou en je partner. Denk hierbij aan mogelijke alimentatie, jullie woning, bezittingen en schulden, het pensioen en/ of een eigen bedrijf. Deze onderwerpen komen hieronder kort aan bod. Wil je een compleet overzicht, lees dan de Blog “Echtscheidingsconvenant in Jip en Janneke taal”.
Partneralimentatie – de afspraken
In het voorgaande hoofdstuk over alimentatie is met name de rekenwijze uitgelegd. Hieronder wordt ingegaan op alle aanvullende afspraken die gemaakt dienen te worden over de eventuele partneralimentatie.
Hoogte van het bedrag en indexatie
Wordt er überhaupt partneralimentatie afgesproken en hoeveel? Het bedrag wat jullie afspreken mag afwijken van het bedrag uit de berekening. Ook mogen partners er helemaal van afzien. Bijvoorbeeld omdat jullie allebei voldoende verdienen om zelf rond te kunnen komen. Houdt hierbij wel rekening met het feit dat als één van jullie beide in de bijstand terechtkomt, de gemeente alsnog de alimentatie kan verhalen op de ander. Tenslotte is het goed te weten, dat de hoogte van de partneralimentatie jaarlijks wordt geïndexeerd en dus langzaam stijgt.
Hoe lang betaal je alimentatie?
Per 1 januari 2020 is de duur van de partneralimentatie korter. De duur van de partneralimentatie bedraagt dan de helft van de duur van het huwelijk, met een maximum van vijf jaar. Hiermee is de maximale duur van de partneralimentatie verkort van 12 naar 5 jaar. Deze regeling van partneralimentatie zal alleen van toepassing zijn op alimentatieafspraken gemaakt na 2019.
Twee uitzonderingen
Er zijn twee uitzonderingen (zie ook bijgaande beslisboom van de SDU), waarbij de duur langer kan zijn dan de maximale vijf jaar:
- Stellen die langer dan 15 getrouwd zijn en waarbij de alimentatiegerechtigde geboren is voor 1 januari 1970. Voor hen geldt een alimentatieduur van tien jaar of zoveel eerder de AOW-leeftijd wordt bereikt.
- Mensen met jonge kinderen. Zij houden recht op alimentatie totdat het jongste kind twaalf jaar is.
Bij beide uitzonderingen geldt altijd het volgende:
- Het wordt door de uitzondering nooit minder lang dan de standaard regeling van de helft van de duur van het huwelijk, met een maximum van vijf jaar;
- Als beide uitzonderingen van toepassing zijn, dan geldt de uitzondering die de langste termijn oplevert.
Ook hier geldt overigens dat jullie onderling een andere termijn kunnen afspreken. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk om af te spreken dat jullie het bedrag van de alimentatie jaarlijks met 20% verlagen en zo afbouwen in vijf jaar tijd.
Wat gebeurt er bij samenwonen met een nieuwe partner?
Bij een nieuw huwelijk of geregistreerd partnerschap vervalt het recht op partneralimentatie. Bij samenwonen ligt dat wat genuanceerder. Immers, wanneer woon je formeel samen? Een behoorlijk grijs en lastig te bewijzen gebied. Om hier praktisch mee om te gaan, spreken veel mensen het volgende af. Diegene die alimentatie ontvangt mag één keer ‘uitproberen’ om samen te wonen. Wordt de samenwoning binnen 12 maanden beëindigd, dan hervat de alimentatie weer. Alleen als het langer duurt, dan vervalt de alimentatie definitief. Door deze constructie wordt samenwonen beter bespreekbaar.
Uit elkaar – de woning
Wie mag er uiteindelijk in de koop- of huurwoning blijven wonen? Hoe lang mag de ander nog blijven wonen? Gaat de één de koopwoning van de ander overnemen en voor welke prijs? Dit soort zaken leg je vast in het echtscheidingsconvenant. Hier krijg je aan antwoord op al je vragen over scheiden en de woning.
Het verrekenen van eigen inbreng in de woning
Het komt vaak voor dat één iemand eigen geld heeft ingebracht in de woning. Bij een scheiding moet dit dan netjes verdeeld worden. Hoe werkt dat precies bij een huwelijk, huwelijkse voorwaarden of samenwonen. De uitleg hierover vind je in de blog “Eigen inbreng huis bij scheiding- Van jou, van mij of van ons samen?“.
Vermogen en schulden
Bij vermogen en schulden, denk je natuurlijk meteen aan bank- en spaarrekeningen. Er zijn echter nog veel meer zaken te verdelen. Hier volgt een opsomming van alle mogelijkheden:
- Bank en spaarrekening, incl. creditcards, Paypal accounts, etc.
- Kapitaal- en lijfrenteverzekeringen
- Effecten, aandelen en andere beleggingen
- Bedrijf of eenmanszaak
- Motorvoertuigen, caravans of vaartuigen
- Tweede woning of vakantiewoning
- Sociale vorderingen (bij vrienden en familie) en schulden
- Inboedel
- Schenkingen en erfenissen (met of zonder uitsluitingsclausule)
Een scheve verdeling kan leiden tot schenkbelasting
Van alle bezittingen en schulden zal een overzicht moeten worden gemaakt. Per onderwerp maken jullie afspraken over de verdeling. Dit wordt ook wel de huwelijksvermogensverdeling genoemd. Als deze verdeling financieel ‘scheef is, dan zal de fiscus stellen dat er sprake is van een schenking van de één aan de ander. Hierover zal schenkbelasting moeten worden betaald.
Wijziging huwelijksgemeenschap per 1 januari 2018
Voor huwelijken gesloten na 1 januari 2018 geldt geen standaard huwelijksgemeenschap meer. De huwelijksgemeenschap is standaard beperkt. Lees in bijgaande blog “Wetswijziging huwelijksgemeenschap per 1 januari 2018” alle veranderingen.
Pensioen bij scheiding
Grofweg kan je bij een scheiding de diverse pensioenvarianten in de volgende twee categorieën splitsen:
- Pensioenen (bij een pensioenfonds of in eigen beheer)
- Alle andere varianten (lijfrente, banksparen, oudedagsverplichting en FOR)
Deze beide categorieën worden bij een echtscheiding anders behandeld en verdeeld. De verdeling van het pensioen (1) wordt wettelijke geregeld in de Wet Verevening Pensioenrechten bij Scheiding (Wet VPS). De verdeling van de andere oudedagsvarianten (2) wordt meegenomen bij de huwelijksvermogensverdeling (zie hiervoor).
Wet Verevening Pensioenrechten bij Scheiding (Wet VPS)
Het te verdelen pensioen is te splitsen in het ouderdomspensioen en het nabestaandenpensioen. Het basispensioen (AOW) hoef je bij scheiding niet te delen met je ex-partner. De wet VPS komt er simpelweg op neer dat alle, tijdens het huwelijk opgebouwde pensioenrechten, onderling bij helfte worden verdeeld.
Andere pensioenvarianten
Naast de Wet VPS, zijn er andere varianten om met pensioen om te gaan. In bijgaande blog “Scheiding en pensioen, lijfrentes en oudedagsverplichting” wordt hier dieper op ingegaan.
Uit elkaar – overige praktische zaken
Welke verzekeringen heeft u samen? Maak een lijst van alle verzekeringen. Bepaal vervolgens per verzekering wat er moet gebeuren en verdeel de verzekeringen. Controleer ook welke automatische betalingen en incasso´s jullie hebben. Zet ze stop of pas ze aan als dat kan. Overeenkomsten voortzetten, aanpassen of opzeggen? Denk bijvoorbeeld aan, telefoonabonnementen, leaseovereenkomsten, onderhoudsovereenkomst, bruikleen, verwarming, elektriciteit, water, internet, TV, tijdschriften, kranten, lidmaatschap vereniging en/of hobbyclub, loterij, etc. Hoe zit het verder met de huisarts, apotheek, tandarts. Houden jullie dezelfde of liever een ander. Maar ook met gebruikersnamen en wachtwoorden op allerlei websites en sociale media.
Checklist met praktische zaken na de scheiding
Zoek je naar een handig overzicht van zaken die na de scheiding geregeld moeten worden? Lees dan bijgaande blog: “Wat moet je regelen na de scheiding? – Checklist“
GRATIS E-Book: alles over scheiden (inclusief twijfelfase)
Wil je een compleet en helder overzicht? Hoe om te gaan met de twijfel? Wanneer en wat vertellen jullie de kinderen, familie en vrienden? Welke financiële consequenties zijn er en wat is er mogelijk qua woning? Wat spreken jullie af in het ouderschapsplan? Hoe blijf je samen goede ouders en werk je toe naar meer geluk? Het gratis eBook gaat in op alle aspecten rondom een scheiding.
Scheiding – de juridische afwikkeling
Als het convent en ouderschapsplan ondertekend en gereed is, dan volgen nog drie stappen. Deze worden hieronder kort toegelicht.
Uitspraak van de rechter
Alleen advocaten zijn bevoegd om een echtscheidingsverzoek in te dienen bij de rechter. Het indienen is een standaard formaliteit omdat het convenant en het eventuele ouderschapsplan al zijn opgesteld. De mediator werkt in deze samen met een advocaat, die hiervoor de volgende aanvullende gegevens nodig heeft:
- Uittreksel uit het huwelijksregister.
- Akte huwelijkse voorwaarden, indien aanwezig.
- Uittreksel uit het geboorteregister van de minderjarige kinderen, al dan niet uit dit huwelijk geboren.
- Kopie legitimatiebewijzen met originele handtekening
De uitspraak van de rechter is mede afhankelijk van de betreffende rechtbank en duurt in Utrecht momenteel zo’n twee tot vier weken.
Akte van berusting
Nadat de rechter uitspraak heeft gedaan, mag je in Nederland in hoger beroep gaan. Hoger beroep moet binnen drie maanden worden ingediend. Voor een spoedige doorlooptijd is het van belang om beide de ‘akte van berusting’ te ondertekenen, waarmee wordt afgezien van hoger beroep.
Inschrijving burgerlijke stand
Na ondertekening van de ‘akte van berusting, is het mogelijk om direct de echtscheiding in te schrijven in het register van de burgerlijke stand. Dit gebeurt in de plaats waar het huwelijk is voltrokken. Pas daarna ben je officieel gescheiden!
Gescheiden en dan – hoe blijf je goede ouders?
Scheiden doe je als partners, gezamenlijke ouders blijf je voor het leven.
Hieronder staan wat onderwerpen, die als ouders van belang zijn. Hoe geef je bijvoorbeeld ritueel vorm aan een nieuwe begin? Hoe ga je als ouders met elkaar om na de scheiding? Wat is de systemische werking van een scheiding en hoe werken samengestelde gezinnen?
Een scheidingsritueel – en nieuw begin
Een scheidingsritueel kan helpen om je scheiding te verwerken. Het is een manier om je relatie als levenspartners af te ronden . Maar ook om als ouders een nieuwe start te maken. Anselm Grün zegt hierover het volgende: “Rituelen doen een deur dicht en openen er één. We moeten de deur naar het verleden dichtdoen, zodat we helemaal in het heden kunnen zijn. Alleen als die deur wordt dicht gedaan ontstaat er een ingang naar het nieuwe en gaat er een deur naar het heden open. Wie nooit deuren dichtdoet, staat altijd op de tocht.” Naast het goed afsluiten van jullie partnerrelatie, kan in een ritueel een nieuwe belofte worden gedaan, gericht op de toekomst (positieve wensen) en vooral gericht op de kinderen. Meer hierover in de blog “Scheidingsrituelen”.
Uit elkaar – top-10 tips voor ouders
Bijgaande blog toont de “Top-10 tips bij scheiding”. Deze top-10 is samengesteld op basis van de volgende bronnen:
- De meest vermelde tips uit alle andere Top-10 lijstjes op internet;
- De eigen praktijk als echtscheiding mediator en mijn persoonlijke ervaring.
De tips staan op volgorde van aantal vermeldingen. Dus hoe hoger in de lijst, hoe vaker vermeld in andere lijstjes. Bijgaand alvast de top-3:
Nr 1 – Praat positief over je ex
Door positief te praten, voelen kinderen zichzelf in alles OK. Immers, ze hebben de mooie blauwe ogen, de taalknobbel en het balgevoel van de één en de krullen, de sociale inslag en het doorzettingsvermogen van de ander. Benadruk het positieve. Deze tip geldt ook richting familie en gezamenlijke vrienden. Hierdoor draag je eraan bij dat de relatie tussen je ex enerzijds en je familie en gezamenlijke vrienden anderzijds, goed blijft.
Nr 2 – Communiceer rechtstreeks
Alles wat er tussen jullie speelt, gaat anderen in principe niets aan. Het betrekken van anderen, brengt ruis op de lijn, leidt eerder tot verwijdering, neigt snel naar klagen en het heft uit handen geven. Dit geldt al helemaal als communicatie via de kinderen verloopt. Alleen door rechtstreeks met elkaar te communiceren, neem jezelf verantwoordelijkheid. Ook draag je zo actief bij aan een oplossing en heb je het heft wel in eigen hand.
Nr 3 – Zorg goed voor jezelf
Dit klinkt als een open deur. Maar juist in een heftige fase van scheiding, is dit super belangrijk. Neem rust, lees af en toe een boek, maak een wandeling, eet gezond, doe aan sport of yoga, enzovoort.
Systemische werking bij scheiding en samengestelde gezinnen
Systemisch werken is ook wel bekend onder de naam familieopstellingen. De grondlegger van het systemisch werken is Bert Hellinger. Hij heeft veel ontdekt over de werking van familiesystemen en dit samengevat in drie wetmatigheden:
Niet voor niets wordt positiviteit ook wel de snelweg naar geluk genoemd.
- Binding, onze behoefte om erbij te horen
- Ordening, de natuurlijke volgorde en onze eigen plek daarbinnen
- Balans, tussen geven en nemen
In bijgaande twee blogs wordt nader ingegaan op de systemische werking bij gezinnen:
- “Achtergrond, de drie systemische wetmatigheden”
- “Systemische werking bij scheiding en samengestelde gezinnen”
Vooral de laatste blog gaat dieper in op de dynamieken bij een nieuwe partner of een samengesteld gezin.
Uit elkaar – op weg naar nieuw geluk
Een scheiding brengt vaak een behoorlijke dip in het geluksgevoel. Extra interessant dus om te zien welke factoren je meer geluk brengen.
Top-6 manieren voor geluk
Deze top-zes is gebaseerd op de volgende bronnen:
- Geluk – The World Book of Happiness. Hierin vertellen 100 geluk-wetenschappers uit de hele wereld alles over geluk.
- Blue Zones. Dit zijn vijf hele bijzondere plekken op de wereld, waaronder Ikaria in Griekenland en het Italiaanse Sardinië. Mensen in deze Blauwe Zones worden relatief oud. Vaak tot wel 100 jaar. Er is veel onderzoek gedaan naar de specifieke omstandigheden die de blue zones met elkaar gemeen hebben.
Kan je geluk beïnvloeden?
Allereerst wat wetenswaardigheden. Geluk is voor ca. 50% genetisch bepaald. De ene mens voelt zich dus gemiddeld genomen gelukkiger dan de ander. Niets aan te doen. Omstandigheden bepalen vervolgens 10% van ons geluk. Deze omstandigheden hebben vaak een tijdelijk effect. Het goede nieuws is dat resterende 40% door onszelf kan worden beïnvloed. En … gelukkige mensen leven gemiddeld zeven jaren langer en gezonder.
Welke zes dingen kan je concreet doen?”
Lees de complete top-6 in bijgaande blog “Geluk – Hoe bereik je dat?”.
Positiviteit en de positieve psychologie
Het is logisch dat positieve emoties gewoon lekkerder voelen dan negatieve. Maar weet je ook dat het wetenschappelijk is bewezen dat positiviteit je leven met tien jaar kan verlengen? Hieronder volgt een korte opsomming van bewezen voordelen van positiviteit:
- Verbeterde psychologische weerbaarheid
- Opbouwen van gezonde mentale gewoontes
- Meer sociale connecties
- Betere fysieke gezondheid
- Groter zakelijk succes
Bijgaande blog “Positiviteit en positieve psychologie” geef een samenvatting van het boek ‘Positivity’ van Barbara Fredrickson. Zij is één van de pioniers op het gebied van de Positieve Psychologie. Razend interessant, leerzaam en ook nog eens wetenschappelijk onderbouwd. En … iedereen in scheiding kan wel een positieve impuls gebruiken. Toch?!
