Het berekenen van partneralimentatie lijkt redelijk complex. Hieronder vind je een eenvoudige uitleg in overzichtelijke stappen. Bij elke stap geef ik een voorbeeld. Waar zinvol heb ik de stap visueel gemaakt met een plaatje of een tabel. Op deze manier is het voor iedereen mogelijk om te snappen hoe partneralimentatie wordt berekend.
Wanneer heb je recht op partneralimentatie?
Allereerst de vraag wanneer je recht hebt op partneralimentatie. Het antwoord is vrij eenvoudig. Ben je in Nederland gehuwd of heb je een geregistreerd partnerschap en ben je vervolgens gescheiden, dan heb je een zorgplicht naar elkaar. Deze zorgplicht is verankerd in de Nederlandse wet en kan dus niet worden ‘omzeild’, bijvoorbeeld via huwelijkse voorwaarden. Het is in principe zo dat de minstverdienende mogelijk recht heeft op partneralimentatie. Of dit werkelijk zo is en hoeveel, dat volgt uit de berekening, die hieronder wordt toegelicht.
Zelf partneralimentatie berekenen of niet?
Ook kan je met deze uitleg, zelf een eerste inschatting maken van de hoogte ervan. Houd er wel rekening mee dat een ‘echte’ berekening wordt gemaakt met speciale rekensoftware. Dezelfde rekensoftware die ook bij de rechtbank wordt gebruikt. Deze software rekent volgens de officiële tremanormen (versie 2023).
Als eerste volgt nu een korte samenvatting van de wijzigingen in Tremanormen 2023 ten opzichte van vorig jaar.
Inhoudsopgave
Wat verandert er in 2023 en 2024 bij de berekening partneralimentatie?
Er zijn drie belangrijke veranderingen om rekening mee te houden:
- Introductie van het woonbudget
- Wijziging van de jusvergelijking
- Laatste jaar verandering aftrekbaarheid partneralimentatie
- Rapport “Alimentatienormen” volledig herschreven
1. Introductie forfaitair woonbudget vanaf 2023
Tot en met 2022 werd er bij partneralimentatie altijd standaard gerekend met de feitelijke woonlast. Vanaf 2023 gaat dit veranderen en wordt er gerekend met een zogenaamd forfaitair woonbudget van 30% van ieders netto inkomen. Deze systematiek wordt bij de berekening van kinderalimentatie al langer toegepast. Verderop, zal ik wat uitgebreider ingaan op de gevolgen van deze verandering.
2. Aanpassing jusvergelijking vanaf 2023
De jusvergelijking is een standaard onderdeel van elke alimentatieberekening. Deze vergelijking zorgt ervoor dat de partner die alimentatie ontvangt nooit meer te besteden heeft dan diegene die betaalt.
Jusvergelijking tot en met 2022
Tot en met 2023 werd bij de jusvergelijking altijd berekend bij welk bedrag aan alimentatie jullie beiden een even grote ‘vrije bestedingsruimte’ hebben. Dit is echter na aftrek van de feitelijke woonlast. Dus stel dat de één een heel hoog inkomen heeft en daardoor een hoge woonlast en de ander juist niet. In dat geval heeft, bij gelijke ‘vrije bestedingsruimte’, diegene met hoog inkomen en woonlast toch een stuk meer te besteden.
Jusvergelijking vanaf 2023
Vanaf 2023 verandert de jusvergelijking en wordt er gekeken wat beide partijen feitelijk te besteden hebben. Dat moet gelijk zijn nadat de alimentatie is betaald. Bijzondere kosten die niet verwijtbaar en niet vermijdbaar zijn, worden in die vergelijking meegenomen. Dit geldt ook voor de kosten van de kinderen, voor zover die niet uit een KindGebonden Budget (KGB) worden vergoed. Door deze wijziging hebben jullie beiden ook evenveel te besteden qua ‘woonbudget’.
3. Wijziging aftrekbaarheid partneralimentatie vanaf 2020 tot en met 2023
Tenslotte wordt er uitgebreid ingegaan op de wijzigingen vanaf 2020. De maximale aftrek voor partneralimentatie gaat namelijk in stappen omlaag tot aan het jaar 2023. Het kan zijn dat bestaande alimentatieafspraken van voor 2020 herberekend moeten worden.
4. Rapport “Alimentatienormen” volledig herschreven
Vanaf 2024 geldt een nieuwe versie van het rapport “Alimentatienormen”. Inhoudelijk is alles vrijwel hetzelfde gebleven. Wel is de structuur en opbouw van het rapport grondig herzien. De nieuwe versie van het rapport wordt begin 2024 gepubliceerd. Tot die tijd is de huidige versie van het rapport van kracht.
Partneralimentatie berekenen in drie simpele stappen
In de volgende drie stappen wordt partneralimentatie berekend:
- Bepalen van de financiële behoefte van de minstverdienende. Oftewel hoeveel heeft iemand nodig om er niet op achteruit te gaan?
- Berekenen van de draagkracht van de meestverdienende. Oftewel hoeveel financiële ruimte houdt deze over, als zijn minimale maandelijkse lasten zijn voldaan?
- Vaststellen van de partneralimentatie. Oftewel hoeveel partneralimentatie moet de meestverdienende maandelijks overmaken aan de ander, rekening houdend met de behoefte, de draagkracht en zonder scheve verhoudingen?
Stap 1 – Financiële behoefte bepalen minstverdienende
Hoeveel heeft iemand nodig om er niet op achteruit te hoeven gaan? Om deze behoefte simpel vast te stellen, wordt uitgegaan van de zogenaamde Hof-formule. Deze Hof-formule zegt dat de behoefte 60% is van het netto gezinsinkomen minus de eventuele kinderkosten. De berekening gaat als volgt:
- bepaal het netto gezinsinkomen vlak voor de scheiding;
- trek daar de vastgestelde kinderkosten vanaf;
- neem hiervan 60%.
In de blog over kinderalimentatie wordt uitgelegd hoe het netto gezinsinkomen en de kinderkosten kunnen worden vastgesteld.
GRATIS E-Book: alles over scheiden (inclusief twijfelfase)
Wil je een compleet en helder overzicht? Hoe om te gaan met de twijfel? Wanneer en wat vertellen jullie de kinderen, familie en vrienden? Welke financiële consequenties zijn er en wat is er mogelijk qua woning? Wat spreken jullie af in het ouderschapsplan? Hoe blijf je samen goede ouders en werk je toe naar meer geluk? Het gratis eBook gaat in op alle aspecten rondom een scheiding.
Een voorbeeld behoefteberekening volgens de Hof-formule
Stel dat jullie netto gezinsinkomen 4.500 euro bedraagt. De kinderkosten zijn via de NIBUD-tabel vastgesteld op 920 euro. De behoefteberekening voor partneralimentatie gaat nu als volgt:
- 4.500 euro netto gezinsinkomen -/- 920 euro kinderkosten;
- laat maandelijks 3.580 euro over voor jullie samen;
- 60% hiervan, zijnde 2.148 euro, is de totale behoefte van ieder apart.
Als jij nu de minstverdienende bent met een netto inkomen van 1.800 euro. Dan heb je dus 348 euro extra nodig om er niet op achteruit te hoeven gaan. Dit is jouw netto ‘behoefte’ aan partneralimentatie.
Stap 2 – Draagkracht berekening meestverdienende
Bij de draagkrachtberekening wordt gekeken hoeveel inkomen de meest verdienende beschikbaar heeft om überhaupt te kunnen bijdragen aan partneralimentatie. Let wel, dit wordt berekend op basis van de situatie ná de scheiding. Hierbij wordt het toekomstige Kind Gebonden Budget (KGB) niet meegeteld (uitspraak van de Hoge Raad van 9 oktober 2015). Dit in tegenstelling tot de draagkrachtberekening voor de kinderalimentatie, waar het KGB wel wordt meegeteld.
Draagkrachtberekening in het kort
De draagkracht wordt berekend via de volgende vijf tussenstappen:
- Vaststellen van het bruto inkomen na de scheiding.
- Bepalen van de belastingen en toeslagen die na de scheiding gelden. Dit resulteert in het netto inkomen na de scheiding.
- Vaststellen van het zogenaamde draagkrachtloos inkomen. Dit is het inkomen wat je minimaal nodig hebt om te kunnen ‘overleven’.
- Berekenen van de draagkrachtruimte en de feitelijke draagkracht voor partneralimentatie.
- Wat overblijft is de netto ruimte voor partneralimentatie. Aangezien je als alimentatieplichtige recht hebt op belastingaftrek, moet worden omgerekend naar het bruto bedrag.
Al deze vijf stappen worden hieronder nader toegelicht.
Stap 2.1 – Vaststellen van het bruto inkomen na de scheiding
Meestal is jullie inkomen na de scheiding gelijk aan het inkomen voor de scheiding. Soms besluit één van jullie om meer of juist minder te gaan werken. Dan wordt er altijd gerekend met het te verwachten nieuwe bruto inkomen.
Welk inkomen telt mee bij partner alimentatie berekening?
Wil je exact weten welk inkomen meetelt bij een alimentatieberekening? Hoe zit het met overwerk of bonussen? Wat wordt als inkomen gerekend voor ondernemers? Speelt inkomen uit vermogen ook een rol? Lees alle antwoorden in bijgaande blog “Welk inkomen telt mee bij alimentatie?“.
Alimentatie en fictieve verdiencapaciteit
Naast feitelijk inkomen kan er ook sprake zijn van fictieve verdiencapaciteit. Dit is het theoretische inkomen wat iemand optimaal zou kunnen verdienen. Steeds vaker komt het voor dat hierover wordt gesproken. Dit zie je ook terug in recente jurisprudentie. Lees meer hierover in de blog “Verdiencapaciteit en alimentatie – De 10 factoren“.
Stap 2.2 – Bepalen van de belastingen en toeslagen die na de scheiding gelden
Na de scheiding en de verhuizing zijn jullie niet langer fiscaal partner. Hierdoor verandert er veel op het gebied van belasting. Meestal in jullie voordeel. Denk bijvoorbeeld aan:
- Jullie hebben wellicht allebei recht op kindgebonden budget (KGB). Dit wordt echter bij de draagkrachtberekening voor partneralimentatie buiten beschouwing gelaten.
- Er is soms voor beiden recht op inkomensafhankelijke combinatiekorting.
- Jullie komen wellicht nu wel in aanmerking voor huursubsidie.
Jullie netto inkomen is nu het bruto inkomen minus de verschuldigde belasting plus de fiscale toeslagen.
Stap 2.3 – Vaststellen van het zogenaamde draagkrachtloos inkomen
Het draagkrachtloos inkomen is het minimale inkomen waarbij je net kunt ‘overleven’. Dit is gebaseerd op vier zaken: de bijstandsnorm, de werkelijke lasten voor woning en ziektekosten en overige noodzakelijke kosten. De laatste drie zaken zul je dus moeten aanleveren voor het berekenen van partneralimentatie. Hieronder worden alle vier aspecten kort toegelicht:
Bijstandsnorm voor draagkrachtloos inkomen
Voor 2023 is de bijstandsnorm voor partneralimentatie vastgesteld op een bedrag van 1.175 euro per maand.
De bijstandsnorm is zoals de naam als zegt afgeleid van de hoogte van de bijstandsuitkering. Deze bijstandsnorm wordt elk jaar opnieuw vastgesteld en wel als volgt:
- Hoogte bijstandsuitkering, zijnde 1.196 in 2023;
- Minus het aandeel hierin voor woonlasten, zijnde 223 euro in 2023;
- Plus ziektekosten ter hoogte van 157 euro in 2023;
- Minus een ziektekostencomponent van 3 euro;
- Plus een post onvoorziene kosten van 50 euro, eveneens prijspeil 2023.
Woonbudget bij partneralimentatie (nieuw in 2023)
Bij partneralimentatie wordt dus vanaf 2023 uitgegaan van een forfaitair woonbudget van 30% van ieders netto-inkomen. Dus niet langer van de feitelijke woonlast. Dit kan soms tot scheve verhoudingen leiden. Ik geef twee voorbeelden.
Voorbeeld 1: hoog inkomen en lage hypotheek
Stel dat mevrouw een hoog inkomen geniet van zo’n 4.000 euro netto. Bovendien heeft zij in de goede tijd een super lage hypotheek afgesloten van slechts 500 euro per maand. Haar forfaitaire woonbudget is 1.200 euro (30% van 4.000 euro), terwijl haar feitelijke woonlast slechts de helft is van dit bedrag. Dit verschil van zo’n 600 euro, telt voor 60% mee bij de berekening van haar draagkracht voor partneralimentatie. Een verschil in draagkracht van maar liefst 360 euro netto (571 euro bruto) per maand.
Voorbeeld 2: samenwonen met een nieuwe partner
Meneer woont inmiddels alweer samen met een andere partner. Zijn nieuwe partner geniet een eigen inkomen en draagt haar steentje bij aan de gemeenschappelijke woonlast. Tot en met 2022 werd er dan gerekend met de helft van de werkelijke woonlast, maar vanaf 2023 ineens met het gehele forfaitaire woonbudget. Ook dit kan een aanzienlijk verschil in draagkracht veroorzaken en leiden tot scheve verhoudingen.
Forfaitair woonbudget is de standaard, maar afwijken kan
Uit voorgaande twee voorbeelden blijkt dat het nieuwe forfaitaire woonbudget soms kan leiden tot scheve en onwenselijke situaties. Als de afwijkende woonlast een structureel karakter heeft EN de betreffende partner een financieel tekort heeft (behoefte), dan kan van deze standaard forfaitaire berekeningswijze worden afgeweken. Dit leidt dan tot een uitkomst die door beide partners als fair wordt gezien. Tijdens mediation is dit altijd bespreekbaar.
Wat zit er allemaal in het woonbudget?
In principe zitten alle redelijke lasten voor een woning in het woonbudget. De volgende zaken worden hier expliciet genoemd in het tremarapport:
- voor een huurwoning, de huur (minus eventuele huurtoeslag), de verplichte
servicekosten en lokale belastingen; - voor een koopwoning, de rente over de eigenwoningschuld, minus het fiscaal voordeel, de hypothecaire aflossingen, inleg voor hypothecaire
spaar- of beleggingspolissen, de premie opstalverzekering, lokale belastingen en ook de onderhoudskosten.
In principe zitten de kosten voor gas, water en licht in het woonbudget
Hoe zit het met kosten voor gas, water en licht?
In principe maken deze kosten onderdeel uit van de bijstandsnorm, die valt onder het draagkrachtloos inkomen. Voor huur- en koopwoningen geldt vervolgens dat alle lasten voor gas, water en licht, die meer bedragen dan het bedrag dat vanuit de bijstandsnorm kan worden voldaan, ook vanuit het woonbudget voldaan dienen te worden.
Ziektekosten (gewijzigd per 2023)
Bij partneralimentatie werd tot en met 2022 gerekend met de werkelijke ziektekosten. Dit was een optelsom van de volgende zaken:
- Premies van de basis en aanvullende verzekering (minus eventueel ontvangen zorgtoeslag)
- Het eigen risico wat gebruikt wordt
- Aanvullende ziektekosten, die niet verzekerd zijn
Vanaf 2023 maken de ziektekosten onderdeel uit van de bijstandsnorm. Het is dus niet langer nodig om deze specifiek op te geven.
Overige noodzakelijke kosten voor partneralimentatie
Er is een beperkte lijst met overige kosten die mee worden geteld in het draagkrachtloos inkomen. Dit worden ook wel ‘noodzakelijke kosten’ genoemd. De volgende kosten mogen worden meegenomen:
- Als je zelfstandige bent, dan kunnen de betaalde premies voor de arbeidsongeschiktheidsverzekering en oudedagsvoorziening worden opgevoerd, onder aftrek van het belastingvoordeel.
- De kosten van kinderopvang mag je opvoeren, mits dat niet is meegenomen in de berekening van de kinderkosten. En wel voor kinderopvang die noodzakelijk is om jouw inkomen te verwerven. De eventueel ontvangen kinderopvangtoeslag trek je hier weer vanaf.
- Reiskosten voor het woon-werkverkeer minus de werkgeversvergoeding hiervoor.
- Rente en aflossing van schulden die tijdens het huwelijk zijn ontstaan. Een mooi voorbeeld hiervan is de restschuld voor de voormalige woning. De rente en aflossing hiervan mag je dus optellen bij het draagkrachtloos inkomen.
- Ook studiekosten mogen worden opgevoerd, mits noodzakelijk voor de verwerving van het inkomen en alleen dat deel wat niet vergoed wordt door de werkgever.
- Herinrichtingskosten, mits aan de volgende drie voorwaarden wordt voldaan:
- De inboedel blijft (bijna) geheel bij de ander
- Je hebt bewijs van de herinrichtingskosten
- Jullie hebben beide geen spaargeld
In dat geval kun je maximaal een bedrag van 125 euro per maand aan herinrichtingskosten opvoeren. Hierbij mag het totaal de 5.500 euro niet overschrijden en moeten de kosten ook aantoonbaar zijn gemaakt.
- Overige kosten zoals bijvoorbeeld advocaatkosten tot een maximum van 114 euro per maand gedurende één jaar.
Wederom een voorbeeld
Stel, je hebt een netto inkomen na de scheiding van 2.800 euro per maand (exclusief KGB). De bijstandsnorm is vastgesteld op 1.175 euro. Je forfaitaire woonbudget is 840 euro per maand. Je hebt verder geen noodzakelijke kosten. Jouw draagkrachtloos inkomen wordt nu als volgt berekend:
- Neem de bijstandsnorm van 1.175 euro.
- Plus het forfaitaire woonbudget van 840 minus minus het aandeel woonlasten in de bijstandsnorm, zijnde 223 euro, maakt 617 euro woonlasten.
- Tel daarbij op de ziektekosten van 157 euro minus de ziektekostencomponent van 3 euro, maakt 154 euro ziektekosten.
- Het draagkrachtloos inkomen komt daarmee uit op 1.946 euro (1.175 + 617 + 154).
Stap 2.4 – Berekenen van de draagkrachtruimte en draagkracht
Vanaf nu is het heel simpel. Het verschil tussen het netto inkomen na de scheiding en het draagkrachtloos inkomen, levert de zogenaamde draagkrachtruimte op. Van deze draagkrachtruimte is 60% beschikbaar voor partneralimentatie en 40% voor jouzelf. Deze 60% wordt ook wel de draagkracht genoemd, maar hier wordt eerst nog vaders aandeel in de kinderkosten van afgetrokken.
Kinderen gaan immers altijd voor. De eventueel resterende draagkracht is dan beschikbaar voor de partner.
We vervolgen het voorbeeld
Als vader heb je na de scheiding dus een inkomen van 2.800 euro netto (exclusief KGB). Het draagkrachtloos inkomen is voor het gemak even 1.800 euro. Dit heb je minimaal nodig om zelf rond te kunnen komen. Stel nu dat je als vader maandelijks 420 euro moet bijdragen aan de kinderkosten. Namelijk 270 euro zorgkorting en 150 euro bijdrage op de gezamenlijke kinderrekening. Jouw draagkracht voor partneralimentatie wordt nu als volgt berekend:
- Netto inkomen van 2.800 euro
- Minus het draagkrachtloos inkomen van 1.800 euro
- Levert een draagkrachtruimte op van 1.000 euro
- De draagkracht voor alimentatie is 60% hiervan en komt neer op 600 euro
- Minus de toebedeeld kinderkosten van in totaal 420 euro
- Laat over een draagkracht voor partneralimentatie over van netto 180 euro
Plan een vrijblijvend adviesgesprek (ONLINE AGENDA)
Willen jullie een open gesprek over jullie relatie, twijfel of scheiding? Dit gesprek biedt jullie wellicht (1) handvaten om het samen leuker te krijgen, (2) meer inzicht in de aard van jullie twijfel of (3) een helder pad richting gezamenlijke scheiding. Het adviesgesprek duurt ca. 45 minuten en is geheel vrijblijvend.
Stap 2.5 – Bruteren van partneralimentatie (wijzigt tussen 2020 en 2023)
Tot nu toe heb je kunnen lezen hoe de netto draagkracht voor partneralimentatie wordt berekend. Dit netto bedrag moet nu alleen nog gebruteerd worden. Als alimentatieplichtige heb je immers recht op belastingaftrek. Vanaf 2020 komt er een wijziging in de schijven voor inkomstenbelasting en ook in de maximale aftrek van partneralimentatie. Daarom staan we hier iets uitgebreider bij stil.
Aftrekbaarheid partneralimentatie gemaximeerd
De aftrekbaarheid van partneralimentatie is vanaf 2020 gemaximeerd. Stel dat je in 2019 een hoog inkomen had van boven de 68.507 euro. Hierdoor kon je de partneralimentatie aftrekken van de inkomstenbelasting tegen 51,75%. Vanaf 2020 wordt deze aftrek gemaximeerd volgens onderstaande tabel.
| Jaar | Maximale aftrek partneralimentatie |
| 2019 | 51,75% |
| 2020 | 46% |
| 2021 | 43% |
| 2022 | 40% |
| 2023 | 37% |
Even terug naar het voorbeeld
In ons voorbeeld van net is de netto draagkracht voor partneralimentatie vastgesteld op 180 euro. Dit bedrag moet dus nu alleen nog gebruteerd worden. Stel dat de alimentatieplichtige in dit geval een hoog inkomen heeft van ruim 90.000 euro. Hij valt daarmee in de hoogste belastingschijf. De 180 euro netto komt voor hem in 2019 neer op bruto 373 euro (180 / (100% -/- 51,75%). De alimentatieplichtige betaalt dus 373 euro bruto per maand en mag dit bedrag aftrekken van de inkomstenbelasting. Hieronder zie je wat deze alimentatieplichtige per jaar bruto aan alimentatie zal betalen, als de maximale aftrek omlaag gaat.
| Jaar | Maximale aftrek | Bruto voorbeeldbedrag per jaar |
| 2019 | 51,75% | 4.476 euro |
| 2020 | 46% | 4.000 euro |
| 2021 | 43% | 3.789 euro |
| 2022 | 40% | 3.600 euro |
| 2023 | 37% | 3.429 euro |
Herberekening van bestaande afspraken noodzakelijk?
Wat in bovenstaande tabel vooral opvalt is dat het bruto bedrag elk jaar minder wordt om op hetzelfde netto bedrag uit te komen. Dit is een gevolg van de verlaging van de maximale aftrek. Concreet betekent dit ook dat mensen met een hoog inkomen en met afspraken over partneralimentatie van 2019 of daarvoor, vanaf 2020 minder bruto zouden moeten gaan betalen. De ontvanger houdt dan echter wel minder netto over. Een herberekening kan dus zinvol zijn.
Stap 3 – Partneralimentatie bepalen
Vanaf nu is het allemaal vrij simpel. We hebben immers de behoefte van de minstverdienende bepaald (stap 1). Dit is het bedrag wat nodig is om er niet op achteruit te gaan na de scheiding. Verder hebben we de draagkracht van de meestverdienende bepaald (stap 2). Er ontbreekt nog één ding en dat is de jusvergelijking.
Wat is de jusvergelijking?
De jusvergelijking rekent het bedrag uit aan partneralimentatie, waarbij jullie het beide financieel even goed hebben. Jullie hebben als het ware beide evenveel ‘jus’ over de aardappels.
De jusvergelijking is bedacht om te voorkomen dat de alimentatiebetaler het financieel minder goed heeft dan de alimentatieontvanger. Dat kan namelijk nooit de bedoeling zijn. De jusvergelijking wordt automatisch berekend in de alimentatierekensoftware.
Voorbeeld met draagkracht als laagste
Het resultaat van de alimentatieberekening zou er als volgt uit kunnen zien.
| Alimentatie vergelijking | Per maand | Per jaar |
| Maximale alimentatie volgens draagkracht | 400 euro | 4.800 euro |
| Maximale alimentatie volgens behoefte | 800 euro | 9.600 euro |
| Maximale alimentatie volgens jusvergelijking | 600 euro | 7.200 euro |
| Toegepaste alimentatie | 400 euro | 4.800 euro |
In dit voorbeeld is de draagkracht het laagst en wordt dus de alimentatie vastgesteld op het bedrag van de draagkracht, ook al is de behoefte groter. Er is domweg niet meer beschikbaar bij de alimentatiebetaler.
Voorbeeld met behoefte als laagste
Het resultaat zou er nu als volgt uit kunnen zien.
| Alimentatie vergelijking | Per maand | Per jaar |
| Maximale alimentatie volgens draagkracht | 400 euro | 4.800 euro |
| Maximale alimentatie volgens behoefte | 300 euro | 3.600 euro |
| Maximale alimentatie volgens jusvergelijking | 380 euro | 4.560 euro |
| Toegepaste alimentatie | 300 euro | 3.600 euro |
In dit voorbeeld is de behoefte het laagst en wordt dus de alimentatie vastgesteld op het bedrag van de behoeft, ook al is de draagkracht groter. Er is wel meer beschikbaar, maar bij het bedrag van 300 euro gaat de alimentatieontvanger er na de scheiding niet op achteruit. Dat is voldoende.
Voorbeeld met jusvergelijking als laagste
Het resultaat van de alimentatieberekening zou er deze keer als volgt uit kunnen zien.
| Alimentatie vergelijking | Per maand | Per jaar |
| Maximale alimentatie volgens draagkracht | 400 euro | 4.800 euro |
| Maximale alimentatie volgens behoefte | 800 euro | 9.600 euro |
| Maximale alimentatie volgens jusvergelijking | 380 euro | 4.560 euro |
| Toegepaste alimentatie | 380 euro | 4.560 euro |
In dit voorbeeld is de jusvergelijking het laagst en wordt dus de alimentatie vastgesteld op het bedrag van de jusvergelijking, ook al is de behoefte en de draagkracht groter. Het is namelijk niet de bedoeling dat de betaler van alimentatie het financieel minder goed heeft dan de ontvanger. Met deze toegepaste alimentatie hebben ze het beide even goed.
Partneralimentatie – Welke afspraken leg je vast?
Hierboven is met name de rekenwijze uitgelegd. Hieronder wordt ingegaan op alle aanvullende afspraken die gemaakt dienen te worden over de eventuele partneralimentatie.
Hoogte van het bedrag en indexatie
Wordt er überhaupt partneralimentatie afgesproken en hoeveel? Het bedrag wat jullie afspreken mag afwijken van het bedrag uit de berekening. Ook mogen partners er helemaal van afzien. Bijvoorbeeld omdat jullie allebei voldoende verdienen om zelf rond te kunnen komen. Houdt hierbij wel rekening met het feit dat als één van jullie beide in de bijstand terechtkomt, de gemeente alsnog de alimentatie kan verhalen op de ander. Tenslotte is het goed te weten, dat de hoogte van de partneralimentatie jaarlijks wordt geïndexeerd en dus langzaam stijgt.
Eenmalige afkoop partneralimentatie
Naast het betalen van een maandelijks bedrag aan partneralimentatie, is het ook mogelijk om de partneralimentatie eenmalig af te kopen. Er kunnen veel redenen zijn om dit te willen. Er zijn uiteraard ook nadelen aan verbonden.
Eenmalige afkoop van partneralimentatie komt heel nauw qua vastlegging en ook qua feitelijke uitvoering
Voordelen eenmalige afkoop partneralimentatie
Voordelen van eenmalige afkoop van partneralimentatie kunnen zijn:
- Het onderwerp partneralimentatie is ineens van tafel en bindt jullie niet langer maandelijks.
- De eenmalige afkoop is regelmatig een wat lager bedrag dan de optelsom van alle toekomstige maandelijkse betalingen. Dit kan een voordeel voor de betaler zijn, als achteraf gezien de maximale duur betaald had moeten worden. Maar uiteraard ook een nadeel, als achteraf blijkt dat de partneralimentatie lager zou zijn geworden of korter zou hebben geduurd. Voor de alimentatiegerechtigde zijn voor- en nadeel uiteraard precies omgekeerd.
- Jouw ex-partner kan door de eenmalige afkoop het koophuis overnemen, bijvoorbeeld doordat jouw deel van de overwaarde wordt weggestreept tegen de eenmalige afkoop partneralimentatie (correcte vastlegging en uitvoering hiervan komt zeer nauw, waarover hieronder meer).
- In principe hebben jullie in de toekomst nooit meer te maken met een herberekening van de partneralimentatie bij gewijzigde omstandigheden (mogelijke claim van de gemeente in geval van bijstandsuitkering aan jouw ex-partner blijft wel aanwezig).
Nadelen van eenmalige afkoop alimentatie
Eenmalige afkoop van partneralimentatie heeft ook nadelen en wel de volgende:
- Het eenmalige bedrag is doorgaans een groot bedrag en geldt voor de ontvanger als inkomen. Dit fors hogere inkomen kan nadelige fiscale gevolgen hebben, zoals: een hogere belastingschaal, minder heffingskortingen en minder of geen recht op toeslagen in dat betreffende belastingjaar (dit nadeel kan omzeild worden, waarover hieronder meer).
- Mocht achteraf blijken dat er veel minder lang recht zou zijn geweest op partneralimentatie, bijvoorbeeld doordat de ontvanger als snel weer met een andere partner samenwoont, dan is achteraf teveel betaald. Dit is uiteraard voor de ontvanger dan weer een voordeel.
Overwaarde koophuis verrekenen met eenmalige afkoop partneralimentatie
Om dit te kunnen doen is de volgende vastlegging, timing en uitvoering van belang. Het gaat om de volgende drie stappen.
Stap 1: Afkoopsom betalen ná inschrijving én in zelfde kalenderjaar
Ten eerste moet de eenmalige afkoopsom worden uitbetaald ná de inschrijving van de echtscheiding in de burgerlijke stand. Alleen dan is de afkoopsom fiscaal aftrekbaar voor de alimentatieplichtige.
Vervolgens moet de afkoop partneralimentatie ook nog eens in hetzelfde kalenderjaar plaatsvinden als de scheiding. Dit heeft alles te maken met de tweede stap. Het moet namelijk wel mogelijk zijn om samen aangifte te doen als fiscaal partners en dat kan alleen nog in het jaar van jullie scheiding.
Stap 2: Kiezen voor fiscaal partnerschap en posten slim verdelen
Vervolgens moet jullie dus in het betreffende belastingjaar kiezen voor fiscaal partnerschap. Bij jullie gezamenlijke aangifte is het van belang om, aan het einde van de aangifte, de aftrekpost partneralimentatie toe te delen aan de ontvangende partner. Op deze manier valt het inkomen uit de eenmalige afkoop exact weg tegen de aftrekpost partneralimentatie. Hiermee worden ineens bijna alle fiscale nadelen opgeheven. De enige post die overblijft is de ‘Bijdrage ZorgVerzekeringsWet (ZVW)’ die ongeveer 5,5% bedraagt. Jullie kunnen ervoor kiezen om dit 50/ 50 te delen en dit als zodanig vast te leggen.
Stap 3: Overdracht huis in hetzelfde kalenderjaar
Even terug naar het voorbeeld. Jullie willen de overwaarde van het koophuis ‘wegstrepen’ tegen de eenmalige afkoop partneralimentatie. In dat geval is het moment van overdracht (tekenen van de notariële akte van verdeling) leidend. Dit is namelijk het moment waarop feitelijk de afkoop partneralimentatie wordt betaald. Bedenk even dat dit dus ook in hetzelfde kalenderjaar moet plaatsvinden.
Alternatieve oplossing bij overdracht woning in het volgende kalenderjaar
Stel nu dat dit niet lukt. Dan is hiervoor een alternatief beschikbaar. In dat geval leggen jullie in het convenant vast dat de afkoop partneralimentatie meteen geschiedt na inschrijving burgerlijke stand. Met dien verstande dat deze direct wordt omgezet in een lening van de ontvanger aan de betaler. Ergo, de betaler betaalt nog niet en heeft in plaats daarvan een schuld. Deze schuld leggen jullie goed vast in het convenant, inclusief een passende rentevergoeding. Op het moment van overdracht woning (in het volgende kalenderjaar) wordt de schuld bij de notaris afgelost vanuit de ontvangen overwaarde. Hierdoor is de afkoop fiscaal gezien wel netjes in het vorige kalenderjaar gerealiseerd.
Hoe lang betaal je partneralimentatie?
Per 1 januari 2020 is de duur van de partneralimentatie korter. De duur van de partneralimentatie bedraagt dan de helft van de duur van het huwelijk, met een maximum van vijf jaar. Hiermee is de maximale duur van de partneralimentatie verkort van 12 naar 5 jaar. Deze regeling van partneralimentatie zal alleen van toepassing zijn op alimentatieafspraken gemaakt na 2019.
Twee uitzonderingen voor de duur van partneralimentatie
Er zijn twee uitzonderingen (zie ook bijgaande beslisboom van de SDU), waarbij de duur langer kan zijn dan de maximale vijf jaar:
- Stellen die langer dan 15 getrouwd zijn en waarbij de alimentatiegerechtigde geboren is op of voor 1970. Voor hen geldt een alimentatieduur van tien jaar of zoveel eerder de AOW-leeftijd wordt bereikt.
- Mensen met jonge kinderen. Zij houden recht op alimentatie totdat het jongste kind twaalf jaar is.
Bij deze uitzonderingen geldt altijd het volgende
- Het wordt door de uitzondering nooit minder lang dan de standaard regeling van de helft van de duur van het huwelijk, met een maximum van vijf jaar;
- Als beide uitzonderingen van toepassing zijn, dan geldt de uitzondering die de langste termijn oplevert.
Ook hier geldt overigens dat jullie onderling een andere termijn kunnen afspreken. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk om af te spreken dat jullie het bedrag van de alimentatie jaarlijks met 20% verlagen en zo afbouwen in vijf jaar tijd.
Wat gebeurt er bij samenwonen met een nieuwe partner?
Bij een nieuw huwelijk of geregistreerd partnerschap vervalt het recht op partneralimentatie. Bij samenwonen ligt dat wat genuanceerder. Immers, wanneer woon je formeel samen? Een behoorlijk grijs en lastig te bewijzen gebied. Om hier praktisch mee om te gaan, spreken veel mensen het volgende af. Diegene die alimentatie ontvangt mag één keer ‘uitproberen’ om samen te wonen. Wordt de samenwoning binnen 12 maanden beëindigd, dan hervat de alimentatie weer. Alleen als het langer duurt, dan vervalt de alimentatie definitief. Door deze constructie wordt samenwonen beter bespreekbaar.
Herberekening partneralimentatie – Zes mogelijke redenen
Wat zouden redenen kunnen zijn om een herberekening partneralimentatie te maken? Hieronder volgen de meest voorkomende redenen voor een herberekening. In mediation is dit doorgaans het makkelijkst bespreekbaar.
Het inkomen gaat omhoog (1)
Het inkomen (van één van jullie) is substantieel hoger geworden. Dit kan bijvoorbeeld zijn door een nieuwe baan, een promotie of door meer uren per week te gaan werken. Maar ook als ondernemer waar de zaken voor de wind gaan.
Er wordt juist minder verdiend (2)
Jullie inkomen is fors gedaald en dit is bovendien niet verwijtbaar. Bijvoorbeeld door arbeidsongeschiktheid, ontslag of als ondernemer met ’tegenwind’. Maak je echter zelf bewust de keuze om minder te gaan verdienen? Dan is dat doorgaans geen reden voor een herberekening.
Jullie woonlasten veranderen (3)
De feitelijke woonlast verandert significant. Dit kan bijvoorbeeld het gevolg zijn van samenwonen met een nieuwe partner. Een partner die voor de helft gaat meedragen in jouw woonlast. Tot 2022 had dit een direct effect op de berekening van partneralimentatie. Vanaf 2023 niet meer, dan wordt er in principe gewerkt met een forfaitair woonbudget. Heb je een oude berekening van voor 2022? Dan is het nu dus de vraag of jullie herberekenen naar de vroegere maatstaven of liever naar de nieuwe.
De kinderkosten worden lager (4)
De kinderkosten worden lager, omdat één of meer kinderen financieel zelfstandig(er) zijn geworden. Doorgaans zorgt deze extra ruimte bij de meest verdienende ouder voor een hogere draagkracht voor partneralimentatie.
Eén van jullie is opnieuw vader of moeder geworden (5)
Stel dat één van jullie opnieuw vader of moeder is geworden. Dit nieuwe kindje heeft ook recht op zorg. Daardoor zullen de totale kinderkosten toenemen. Deze extra ruimte voor kinderkosten (kinderalimentatie), kan heel goed ten koste gaan van de bestaande draagkracht voor partneralimentatie.
De belastingregels of tarieven veranderen (6)
Bij de berekening van partneralimentatie spelen de belastingregels een grote rol. Stel dat in enig jaar deze belastingregels of -tarieven substantieel veranderen. Dit kan een behoorlijke impact hebben op de uitkomst en soms een herberekening rechtvaardigen. Denk hierbij als voorbeeld aan de recente vermindering van de aftrekbaarheid van betaalde partneralimentatie. Deze verandering had een grote impact voor alimentatieplichtigen met een inkomen in de hoge belastingschaal.
