Scheiden is al erg genoeg. Zeker voor kinderen kunnen de gevolgen groot zijn. Veel ouders willen in deze situatie daarom vooral het beste voor hun kroost. Goede afspraken over de opvoeding en een soepele omgangsregeling spelen daarbij een cruciale rol. Co-ouderschap is een regeling die gescheiden ouders overeenkomen, waarbij zij de zorg voor, en opvoeding van hun kinderen delen. Een van de uitgangspunten is dat de kinderen ongeveer evenveel tijd doorbrengen in de woningen van hun vader en hun moeder.
Inhoudsopgave
Wat is co-ouderschap?
Na een kort stukje geschiedenis over het ontstaan van co-ouderschap, volgt een heldere uitleg en definitie.
Historie – Wanneer is co-ouderschap ontstaan?
Tot ongeveer 1995 werden de kinderen na een scheiding bijna altijd volledig toegewezen aan de moeder. Zij kreeg standaard het éénhoofdig gezag en de vader werd toeziend voogd. Dit betekende in de praktijk dat vader geen enkele zeggenschap had en zijn kinderen meestal maar eens in de veertien dagen bij zich had. Misschien herinner je je nog de ‘dwaze vaders’, mannen in superheldenpakken die aandacht vroegen voor het feit dat zij hun kinderen amper zagen.
Wet Bevordering Voortgezet Ouderschap en Zorgvuldige Scheiding (2009)
De afgelopen decennia zijn vrouwen in Nederland steeds meer buiten de deur gaan werken en spelen vaders een grotere rol in de opvoeding. De opmars van co-ouderschap weerspiegelt deze maatschappelijke verandering. Bovendien trad in 2009 de Wet Bevordering Voortgezet Ouderschap en Zorgvuldige Scheiding in werking. Die wet geeft een kind recht op gelijkwaardige zorg door beide ouders.
Coöperatief co-ouderschap of Parallel co-ouderschap
In de meest gebruikelijke basis van co-ouderschap is de zorg van de kinderen ongeveer gelijk verdeeld. Toch kan dit op verschillende manieren.
Coöperatief co-ouderschap
Als jullie na de scheiding nog goed met elkaar kunnen overleggen en samenwerken, dan gebruiken we de term ‘coöperatief co-ouderschap’. Er is regelmatig contact en jullie maken samen belangrijke keuzes over de opvoeding en levensloop van jullie kind(eren). Dit is voor alle partijen de best denkbare situatie.
Bij scheiding is coöperatief co-ouderschap de best denkbare oplossing voor alle partijen.
Parallel co-ouderschap
Als jullie echt niet meer met elkaar door één deur kunnen, maar jullie willen wel een gelijke rol spelen in het leven van jullie kinderen, dan is ‘parallel co-ouderschap’ een oplossing. Bij deze vorm van co-ouderschap staan de huishoudens van vader en moeder los van elkaar. Iedere ouder doet zijn/ haar ding en er is weinig communicatie. Het contact tussen de ouders verloopt indirect (via de app/ mail) of via een derde persoon. Belangrijke beslissingen waar jullie niet uitkomen lopen via een advocaat/ mediator of worden voorgelegd aan de rechter.
Ook bij parallel co-ouderschap zorgen jullie ongeveer evenveel voor de kinderen. Deze vorm komt bijvoorbeeld voor als sprake is van een vechtscheiding.
Co-ouderschap – juridisch en financieel
Gek genoeg kent de wet kent de term co-ouderschap niet. Een rechter kan dus geen co-ouderschap opleggen. De term wordt alleen in de volksmond gebruikt als gescheiden ouders de zorg voor, en de opvoeding van hun kinderen ongeveer gelijkwaardig verdelen.
Co-ouderschap alleen fiscaal gedefinieerd
De belastingdienst heeft een bepaalde gedachte bij deze 50-50 verdeling en heeft daar enkele fiscale gevolgen aan gekoppeld in de vorm van toeslagen en heffingskortingen. Het is daarom belangrijk de regels van de belastingdienst te volgen. Op die manier kun je in aanmerking komen voor deze fiscale voordelen.
Basisregels belastingdienst voor co-ouderschap
Voor de belastingdienst geldt de volgende omschrijving van co-ouderschap:
- Uw kind woont tenminste 3 hele dagen per week bij u én tenminste 3 hele dagen per week bij uw ex.
- Uw kind woont om en om 1 week bij u en 1 week bij uw ex.
Hoe controleert de belastingdienst het co-ouderschap?
Omdat co-ouderschap een aantal fiscale gevolgen heeft, is de belastingdienst scherp op de toepassing hiervan. De dienst beoordeelt of je aan de voorwaarde van co-ouderschap voldoet. Begin 2023 zijn deze voorwaarden aangepast. Waar voorheen gerekend werd met de voorwaarde dat een kind minimaal 156 dagen per kalenderjaar bij elke ouder verblijft, is dit nu bijgesteld.
Recente aanpassing co-ouderschap
Vanaf 2023 geldt dat je co-ouder bent als het kind in een herhalend ritme in totaal minimaal 78 dagen over een periode van zes maanden bij elke ouder verblijft. De dagdelen (ochtend-middag-avond) mag je bij elkaar optellen. Deel je deze 78 dagen door 26 weken, dan kom je uit op 3 dagen per week.
Meer over fiscale voordelen
Meer informatie over fiscale voordelen en kosten voor de opvoeding vind je in de paragraaf Co-ouderschap en financiën verderop in deze blog
Belastingdienst verliest rechtszaak omtrent co-ouderschap
Ook zorg tijdens vakanties telt mee in het kader van co-ouderschap.
Dat het soms loont om de regels goed te kennen blijkt wel uit de volgende uitspraak die voor de eiser veel (financieel) voordeel opleverde. De rechtbank Den Haag deed in 2022 een uitspraak (dus nog gebaseerd op de oude voorwaarden) waarin zij stelt dat ook de verdeling van de zorg tijdens de vakantie dient te worden meegeteld.
Vakanties tellen wel degelijk mee voor co-ouderschap
In deze zaak was degene die de zaak had aangespannen het niet eens met de lezing van de belastingdienst dat hij niet voldeed aan de voorwaarden omdat hij -volgens de belastingdienst- het 156 dagen criterium niet haalde. Hierdoor liep de man de inkomensafhankelijke combinatiekorting mis wat een aardig bedrag vertegenwoordigt. Door aan te tonen dat hij tijdens de vakanties extra dagen de zorg had voor de kinderen (i.p.v. de vakantie 50-50 te verdelen) kwam hij in totaal wel aan het aantal van 156 dagen. De rechter vond dat de man vrij was om zelf zijn dagen te kiezen waarop hij de zorg voor de kinderen had en kwam na een simpele optelling tot de conclusie dat de man weldegelijk 156 dagen in een herhalend ritme de zorg voor de kinderen had.
Wanneer werkt co-ouderschap?
Eerder heb ik onderscheid gemaakt tussen coöperatief en parallel co-ouderschap. Ik gaf aan dat coöperatief de meest ideale oplossing is voor kinderen en ouders.
De loyaliteit van kinderen
Het is voor kinderen belangrijk om loyaal te kunnen zijn aan beide ouders. Ze zijn uit liefde geboren en hebben bepaalde eigenschappen van hun ouders. Door loyaal te kunnen zijn aan zowel vader als moeder, blijft het contact ook na de scheiding in stand. En minstens zo belangrijk, het kind accepteert zichzelf, inclusief de eigenschappen die van de een of de ander heeft meegekregen. Co-ouderschap is een perfecte basis om de ouderrol grotendeels te blijven vervullen zoals je die voor ogen had.
Kinderen wennen snel
Kinderen wennen het snelst aan de nieuwe situatie als hun dagelijkse leven na de scheiding zo min mogelijk verandert. Als jullie voor de scheiding de zorg- en opvoedingstaken ongeveer gelijk verdeelden, dan lijkt co-ouderschap een ideale vorm.
Wanneer werkt co-ouderschap WEL?
Om verder vast te stellen of co-ouderschap iets voor jullie is, kun je jezelf de volgende vragen stellen:
- Wil/kan mijn kind voor langere periode van huis zijn?
- Kan ik in een normale sfeer goede afspraken maken met mijn ex-partner?
- Zijn we bereid om ongeveer dezelfde huisregels toe te passen?
- Zijn we bereid elkaar te – blijven – informeren over ontwikkelingen van onze kinderen?
- Kan ik het met mijn werk organiseren, zodat ik de zorg kan verlenen die nodig is?
- Lukt het mij en mijn ex-partner om bij elkaar in de buurt te wonen?
- Heb ik er voldoende vertrouwen in dat mijn kind(eren) in goede handen zijn bij mijn ex? En is dat andersom ook zo?
In welk geval liever GEEN co-ouderschap?
Co-ouderschap vraagt wel van jullie om relatief dicht bij elkaar in de buurt te blijven wonen.
Er zijn talloze redenen te bedenken dat co-ouderschap niet werkt. En in dat geval is het juist niet de beste oplossing voor de kinderen. De belangrijkste drie redenen:
- Als jullie (te) ver uit elkaar wonen.
- Als jij je dagelijkse werkzaamheden niet kunt afstemmen op de zorg van de kinderen.
- Als jij en je ex niet door een deur kunnen en niet instaat zijn om in goed overleg beslissingen te nemen over de opvoeding.
Of wellicht toch parallel co-ouderschap
Als je niet aan deze basisvoorwaarden kunt voldoen, maar jullie willen wel de zorg en opvoeding gelijk willen verdelen, dan is het waarschijnlijk verstandiger te kiezen voor parallel co-ouderschap. Elke vorm van co-ouderschap heeft voor- en nadelen.
Voordelen en nadelen van co-ouderschap
De 6 voordelen van co-ouderschap
- Kinderen blijven in nauw contact met hun ouders. Dit helpt om zich emotioneel gesteund en veilig te voelen.
- Kinderen hoeven niet te kiezen en komen dus minder snel in loyaliteitsconflict.
- Het helpt de financiële lasten te verdelen tussen beide ouders. Hierdoor is de kans op financiële zorgen (spanning) kleiner. Dit vergroot de stabiliteit voor de kinderen.
- Beide ouders dragen gelijkwaardig bij aan de opvoeding. Hierdoor profiteert het kind van de vaardigheden en kennis van hun opvoeders.
- De zorgtaken worden ongeveer gelijk verdeeld; beide ouders blijven optimaal betrokken.
- Gescheiden ouders hebben ook tijd voor hun carrière en persoonlijke vrijheid.
5 nadelen van co-ouderschap
- De kinderen moeten wekelijks/regelmatig hun spullen pakken, een ouder verlaten en wonen in een andere omgeving.
- Voor de soepele overdracht en zorgtaak is veel aandacht nodig. Denk hierbij aan het coördineren van afspraken van kinderen, schooltaken, en opvoedkundige eenheid tussen beide ouders.
- Kinderen kunnen zich gespleten voelen tussen beide huishoudens en moeite hebben zich aan te passen aan de verschillende routines en regels in elk huishouden.
- Voor de ouders is het noodzakelijk bij elkaar in de buurt te – blijven – wonen.
- De kosten kunnen oplopen door dubbele aanschaf van kleding/spullen voor beide huishoudens.
Statistieken rondom co-ouderschap
Co-ouderschap heeft de afgelopen 20 jaren een enorme vlucht genomen.
Hoeveel procent kiest voor co-ouderschap? Co-ouderschap is behoorlijk in opmars. Koos in 2001 nog slechts 5% voor co-ouderschap, in 2013 was dit al gestegen tot 27%. Inmiddels kiest bijna de helft van alle ouders voor co-ouderschap.
Co-ouderschap blijkt bestendig
Uit recent onderzoek onder 4.500 gescheiden ouders is gebleken dat 2 jaar na de scheiding 8 van de 10 ouders nog steeds aan co-ouderschap deden. 20% zette het co-ouderschap om in een andere omgangsregeling. Ter vergelijking: een zorgverdeling waarbij het kind hoofdzakelijk bij moeder woonde, werd slechts in 3% van de gevallen omgezet in een andere vorm.
Tieners hebben eigen inspraak
Opvallend is dat co-ouderschap vaker werd stopgezet als de kinderen ouder waren. Vooral bij oudere tieners is een piek te zien. De reden hiervoor is dat kinderen steeds mondiger worden en een uitgesproken mening hebben over de zorgverdeling. Het wisselen van huis is best veel gedoe en lastig te combineren met hun sociale leven dat steeds meer buitenshuis plaatsvindt.
GRATIS E-Book: alles over scheiden (inclusief twijfelfase)
Wil je een compleet en helder overzicht? Hoe om te gaan met de twijfel? Wanneer en wat vertellen jullie de kinderen, familie en vrienden? Welke financiële consequenties zijn er en wat is er mogelijk qua woning? Wat spreken jullie af in het ouderschapsplan? Hoe blijf je samen goede ouders en werk je toe naar meer geluk? Het gratis eBook gaat in op alle aspecten rondom een scheiding.
Co-ouderschap – zorgverdeling met voorbeelden
Hoe zorg je ervoor dat jullie kinderen zich fijn en veilig voelen en ook als kind van gescheiden ouders min of meer zorgeloos kunnen opgroeien?
Achtergrond – hechting bij baby´s
Kinderen tussen 0 en 3 jaar ondergaan een enorme ontwikkeling, waarbij de basis van de hechting wordt gelegd. Dit is een cruciale fase, omdat hechting een kind een veilig en geborgen gevoel geeft, en de basis vormt voor alle latere relaties (Bowlby, 1973).
Wat zorgt voor een veilige hechting?
De basis voor een veilige hechting wordt gelegd bij een stabiele en harmonieuze relatie tussen ouder en kind. Als een kind zich niet goed kan hechten aan de ouder(s), loopt het later meer risico op gedrags-, relationele en psychische problemen (NJi, 2007).
Co-ouderschap kan wel degelijk een goede optie zijn
Toch is er ondertussen ook nieuw onderzoek waardoor de meningen verdeeld zijn. Recent onderzoek lijkt er op te wijzen dat ook zeer jonge kinderen na een scheiding prima kunnen opgroeien op twee adressen. Voorwaarde is wel dat de ouders makkelijk communiceren en de opvoeding en zorg goed op elkaar af te stemmen. Voor de allerjongsten is een week afwezigheid bij de primaire verzorger wel lang. Dit is natuurlijk te ondervangen door een 4/3 verdeling in te voeren.
Jonge kinderen (0-4 jaar) – 3 wissels
Voor kinderen tot 4 jaar is het belangrijk dat zij zich kunnen hechten aan een ouder of vaste verzorger. Daarom wordt geadviseerd de opvoeding in deze leeftijdsgroep hoofdzakelijk plaats te laten vinden bij één van de ouders. Een 50-50 zorgverdeling en daarmee co-ouderschap is voor deze leeftijdsgroep in de meeste gevallen nog een stap te ver.
Moeder speelt vaak een belangrijke rol in de eerste levensjaren
In onze praktijk zien wij vaak dat de moeder de hoofdverzorgende wordt. De partner komt regelmatig langs om zich aan het jonge kind te binden en ook verzorgende taken op zich te nemen. Van hieruit wordt toegewerkt naar een meer gelijkwaardig ouderschap, waarbij het kind ook een nacht slaapt bij de andere ouder. Als dit goed gaat en het kind raakt duidelijk gewend, dan kan dit worden uitgebreid naar meerdere overnachtingen.
Co-ouderschap – voorbeeld zorgregeling (drie wisselmomenten)
Zorgverdeling in de even weken
Maandag | Dinsdag | Woensdag | Donderdag | Vrijdag | Zaterdag | Zondag | |
Voor school | vader | moeder | moeder | vader | vader | moeder | moeder |
Na school | moeder | moeder | vader | vader | moeder | moeder | moeder |
Avond en nacht | moeder | moeder | vader | vader | moeder | moeder | moeder |
Zorgverdeling in de oneven weken
Maandag | Dinsdag | Woensdag | Donderdag | Vrijdag | Zaterdag | Zondag | |
Voor school | moeder | vader | vader | moeder | moeder | vader | vader |
Na school | vader | vader | moeder | moeder | vader | vader | vader |
Avond en nacht | vader | vader | moeder | moeder | vader | vader | vader |
Basisschoolkinderen (4-10 jaar) – 2 wissels
In de leeftijdsgroep 4 tot 10 jaar kunnen kinderen langer weg bij de hoofdverzorgende ouder. Belangrijk is – en blijft – dat jullie betrokken zijn bij de opvoeding en dat de manier van opvoeden en jullie ideeën hierover op elkaar aansluiten.
Twee wisselmomenten per week zijn heel gebruikelijk
In onze praktijk zien we bij deze leeftijdsgroep regelmatig een 50-50 zorgverdeling ontstaan waarbij de kinderen nog niet een hele week bij de ene of de andere ouder zijn. Hierbij wordt in een periode van 2 weken wat geschoven met dagen. Voorbeeld: de kinderen zijn deze week 3 dagen bij jou en volgende week 4 dagen. Een voorbeeld van deze verdeling vind je hieronder.
Co-ouderschap – voorbeeld zorgregeling (twee wisselmomenten)
Zorgverdeling in de even weken
Maandag | Dinsdag | Woensdag | Donderdag | Vrijdag | Zaterdag | Zondag | |
Voor school | vader | vader | vader | vader | moeder | moeder | moeder |
Na school
| vader | vader | vader | moeder | moeder | moeder | moeder |
Avond en nacht | vader | vader | vader | moeder | moeder | moeder | moeder |
Zorgverdeling in de oneven weken
Maandag | Dinsdag | Woensdag | Donderdag | Vrijdag | Zaterdag | Zondag | |
Voor school | moeder | vader | vader | moeder | moeder | vader | vader |
Na school
| vader | vader | moeder | moeder | moeder | vader | vader |
Avond en nacht | vader | vader | moeder | moeder | vader | vader | vader |
Tieners (10-18 jaar) – week-op-week-af
Bij kinderen in de leeftijd van ongeveer 10 tot 18 jaar is het week-op-week-af ritme gebruikelijk. Kinderen van deze leeftijd kunnen meestal wat langer zonder één van beide ouders. Bovendien is elke wissel een belasting voor zowel de ouders als de kinderen. Welke schoolboeken moeten er mee? Maar denk ook aan de gymtas of de sportkleding. Een week-op-week-af schema geeft bij tieners de meeste rust voor zowel de ouders als de kinderen. Dit is daardoor ook de meest gekozen optie.
Houd altijd rekening met jullie specifieke omstandigheden
Toch zien we in de praktijk ook vaak dat de verdeling tussen beide ouders ook wordt afgestemd met het oog op hun werkbelasting, de inzet van (schoon/groot) ouders en/of buitenschoolse activiteiten, waarbij de ene ouder meer betrokken is dan de ander. Denk hierbij aan sportclubs.
Ouderlijk gezag en co-ouderschap
Als jullie voor de scheiding gezamenlijk gezag hadden over de kinderen, dan blijft dit zo. Een scheiding heeft daar dus geen invloed op. Soms horen we in de praktijk dat ouders denken dat ze gezag kwijtraken als zij de zorg voor de kinderen niet gelijk verdelen zoals bijvoorbeeld een 80%-20% verdeling. Dit is onjuist. Het ouderlijk gezag gaat met name over de juridische rechten en plichten van jullie als ouders. Co-ouderschap is feitelijk de invulling van de dagelijkse zorg over de kinderen. Het gezag staat daar los van.
Verschil tussen omgangsregeling en co-ouderschap
Als je gaat scheiden, moet je onderlinge afspraken maken over de zorg van je kinderen. Dit is wettelijk verplicht en wordt vastgelegd in een ouderschapsplan. Dit geldt overigens ook voor ouders die niet getrouwd uit elkaar gaan.
Omgangsregeling
In het ouderschapsplan leggen jullie vast hoe jullie na de scheiding de omgang met de kinderen zien. Nog altijd blijven de kinderen in de meeste gevallen bij de moeder wonen. De vader heeft dan bijvoorbeeld in het weekend de zorg over de kinderen. In dergelijke afspraken spreken we bijvoorbeeld van een 60-40% of 80-20% omgangsregeling.
Co-ouderschap
Als jullie besluiten een 50-50% omgangsregeling af te spreken dan noemt men dat een co-ouderschap.
Heb ik recht op co-ouderschap?
Kan mijn partner zomaar co-ouderschap afdwingen?
Voor de ouder die voor de scheiding hoofdzakelijk de zorg voor de kinderen op zich nam, is het vaak moeilijk te aanvaarden dat de ander bij de scheiding co-ouderschap als voorwaarde stelt. Het voelt een beetje zo: “Tijdens ons huwelijk heeft mijn partner weinig met/voor de kinderen gedaan. Nu zijn ze ineens ‘alles’ en wil hij/zij ‘mijn’ kinderen afpakken.” Een herkenbare reactie, gevoed door emoties. De vraag is: kan je partner dit zomaar kan afdwingen?
Gelijkwaardig ouderschap is de norm
Gelijkwaardig ouderschap na scheiding volgt uit artikel 1:247 BW leden 4 en 5, en diverse internationale verdragen. Uit de toelichting bij dit artikel blijkt dat de wetgever met de norm ‘gelijkwaardig ouderschap’ een verplicht co-ouderschap (50-50) niet als uitgangspunt beoogd te nemen. Juridisch gezien zou je kunnen stellen dat co-ouderschap een doel kan zijn, maar niet het uitgangspunt.
Welke afwegingen maakt de rechter?
Bij ongeveer één op de drie scheidingen lukt het de ouders niet om zelf een goede en eerlijke zorgverdeling te maken. De situatie van deze gezinnen wordt dan voorgelegd aan de rechter.
Hoe was de zorgverdeling tijdens het huwelijk?
Een rechter stelt allereerst dat kinderen beide ouders nodig hebben voor hun algehele ontwikkeling en de ontwikkeling van hun identiteit. Tegelijkertijd zien we dat de rechter vaak kijkt naar de zorgverdeling van voor de scheiding. De rechter onderzoekt ook of de ouders volgens zijn inschatting voldoende invulling (kunnen) gaan geven aan een gelijke verdeling van de zorg- en opvoedingstaken. De rechter kijkt bijvoorbeeld of de ouders concrete stappen nemen om hun leven proactief aan te passen aan een gelijke zorgtaak.
Verder kunnen andere factoren van belang zijn. Denk hierbij aan de ‘emotionele draagkracht’ van het kind en de andere ouder, de afstand tussen de ouders na scheiding en wie in de voormalige gezamenlijke woning blijft wonen.
Zo min mogelijk overdrachten
De rechter ziet ook graag dat de ouders afspraken maken met zo min mogelijk wisselingen van kinderen tussen beide huizen. Zijn de verhoudingen goed, dan is het voor de kinderen heel fijn als beide ouders regelmatig met de kinderen samen zijn, bijvoorbeeld samen eten tijdens de overdracht. Of dat het oorspronkelijke gezin samen op pad gaat. Bovendien: hoe minder overdrachten, hoe beter. Meer dan 4 overdrachten in 2 weken wordt al snel te belastend voor het kind. Het moet dan te vaak wisselen tussen twee opvoedsituaties.
De rechter kiest altijd voor het kind
De rechter wikt en beschikt, en zoekt altijd naar de beste oplossing voor het kind. Als het gezag bij beide ouders is, dan blijft dat zo ook na een scheiding. Als het gezag alleen bij de moeder is, en de vader vraagt bij de rechter gezamenlijk gezag aan, dan wordt dit verzoek vrijwel altijd toegewezen. Het is aan de rechter om dan een beslissing te nemen in het belang van de kinderen. Sommige ouders zijn in de veronderstelling dat zij -omdat zij gezamenlijk gezag hebben- automatisch co-ouderschap kunnen afdwingen. Dat is dus niet het geval.
Kun je co-ouderschap wijzigen?
Het ouderschapsplan is slechts een momentopname. Een goede relatie tussen co-ouders is DE belangrijkste factor om samen in te kunnen spelen op de toekomst.
Het antwoord hierop is simpel: ja. Ook al is jullie convenant en/of ouderschapsplan tot stand gekomen door een uitspraak van de rechter, kunnen jullie in onderling overleg anders beslissen. Uiteraard met de beperking dat je met die gewijzigde afspraken de wet niet overtreedt.
Samen inspelen op veranderingen
Co-ouderschap dient het belang van de kinderen. Zodra er in jullie situaties iets verandert wat gevolgen heeft voor het co-ouderschap (verhuizing, ziekte, etc.) kunnen jullie andere afspraken maken. Voor het aanpassen van het convenant of ouderschapsplan hoeven jullie niet nogmaals langs de mediator of rechter. Jullie zetten de nieuwe afspraak op papier, ondertekenen dit beiden en voegen dit toe aan het bestaande ouderschapsplan. Vanaf dat moment is dit een geldige afspraak. Mochten jullie er niet uitkomen, dan is het aan te raden om een mediator te vragen het gesprek te begeleiden.
Wanneer moeten jullie de kinderalimentatie herzien?
Begeleiding door een mediator is sowieso aan te raden als het financiële afspraken betreft omdat hiervoor een bepaald rekenprogramma nodig is. Kijk hier in welke zes gevallen een herberekening van kinderalimentatie aan de orde is.
Co-ouderschap en wonen
Waarom is dicht bij elkaar wonen zo belangrijk?
Kinderen zijn over het algemeen enorm flexibel. Toch is het lastig om steeds weer hun draai te vinden op een ander adres, zeker als dit ver van de andere ouder is. Kinderen voelen zich het lekkerst (en veilig) als zij na de scheiding twee adressen hebben van waaruit zij met dezelfde vrienden en vriendinnen kunnen omgaan, op dezelfde sportclub, en ze zich kunnen bewegen in dezelfde sociale omgeving. Zo behouden zij de voor hen belangrijke sociale kring, en leven zij niet in twee aparte werelden.
Reisafstand bij co-ouderschap (met voorbeelden)
Om hierover geen misverstanden te laten ontstaan, leggen jullie in het ouderschapsplan vast hoe ver je van elkaar af kunt wonen om het co-ouderschap in stand te kunnen houden. Dit doe je door bijvoorbeeld een maximale afstand of maximale reistijd tussen beide adressen per fiets (auto/OV) vast te leggen. Besluit één van jullie te verhuizen naar een plek waar de maximale afstand en/of reistijd wordt overschreden, dan gaan jullie in gesprek om te bepalen of co-ouderschap voor het kind nog wel de best passende verdeling is.
Staat de woning of de school centraal?
Sommige gescheiden koppels kiezen ervoor de reisafstand te rekenen vanaf school en niet vanaf de woonadressen. Het is voor de kinderen immers fijn als de reisafstand naar school beperkt is. Dat ze dan eens in de week iets verder moeten reizen bij de wissel van ouder is wat minder belangrijk. Voor co-ouders die in een grote stand wonen, zoals Amsterdam of Utrecht, is het soms handiger om afspraken te maken in reistijd (Google Maps) dan in kilometers.
Gangbare reisafstand (0 tot 10 jaar)
Met jonge kinderen wordt doorgaans een klein aantal kilometers afgesproken. Als kinderen op de lagere school zitten, spreken ze graag af met vriendjes of vriendinnetjes. Ook zijn er vaak diverse sportclubs, waar ze nog niet zelfstandig naartoe kunnen. Als ouders is het praktisch niet te doen als afstanden groter worden dan 5 tot 12 kilometer. Dit is ook meteen de range van afstanden, die in deze leeftijdscategorie gebruikelijk is.
Reisafstand met tieners
Met co-ouderschap en tieners is het een heel ander verhaal. Tieners verplaatsen zich doorgaans veel zelfstandiger en hebben dus een veel grotere reisbereik. De opkomst van de elektrische fiets, maakt de mobiliteit van de gemiddelde tiener nog veel groter. Afstanden van 13 tot 18 kilometer zijn zeker geen uitzondering. In sommige gevallen, waar tieners bijvoorbeeld al met het OV (bus of trein) naar school gaan, ligt dit nog ruimer. Als vader één station verder weg woont van school, is dit in kilometers wellicht een grote afstand. Qua reistijd scheelt dit soms maar 5 tot 10 minuten en vormt dit voor niemand een bezwaar. Wederom een reden om niet blind te staren op de kilometers.
Co-ouderschap en huisdieren
Een omgangsregeling met de hond is heus geen uitzondering.
Huisdieren zijn onderdeel van het gezin. Hadden jullie huisdieren toen jullie nog bij elkaar waren? Maak dan duidelijke afspraken bij wie de dieren verblijven en wanneer. In onze praktijk zien we dat ongeveer de helft van de gebroken gezinnen besluit de huisdieren mee te verhuizen met de kinderen. De andere helft kiest ervoor de dieren op een plek te laten. Dit hangt natuurlijk ook af van jullie beschikbare tijd en liefde voor dieren.
Verdeling van de kosten van huisdieren
Soms kiezen mensen ervoor om de kosten van de bestaande huisdieren van de kinderen te verdelen. Vaker neemt diegene waar de huisdieren verblijven, de dagelijkse kosten voor zijn of haar rekening. In geval van medische kosten, spreken ouders dan meestal af om deze in overleg wel te delen.
Huisdieren en vakantie-opvang
Tijdens de vakanties komen co-ouders vaak overeen de huisdieren op te vangen als de ander met de kinderen weg is.
Plan een vrijblijvend adviesgesprek (ONLINE AGENDA)
Willen jullie een open gesprek over jullie relatie, twijfel of scheiding? Dit gesprek biedt jullie wellicht (1) handvaten om het samen leuker te krijgen, (2) meer inzicht in de aard van jullie twijfel of (3) een helder pad richting gezamenlijke scheiding. Het adviesgesprek duurt ca. 45 minuten en is geheel vrijblijvend.
Co-ouderschap en financiën
Hoe verdeel je de kinderkosten?
Hoewel bij co-ouderschap de zorg en opvoeding voor de kinderen gelijk worden verdeeld, geldt dit niet automatisch voor de verdeling van de kosten. De kinderkosten worden naar rato en draagkracht verdeeld. Waar jullie voor de scheiding leefden van jullie gezamenlijke inkomen, staan jullie er na de scheiding financieel alleen voor. Je moet nu rondkomen van alleen je eigen inkomen. De term ‘scheiden doet lijden’ is hier voelbaar en velen zullen na de scheiding financieel een stap terug moeten doen.
Maar liefst 70% van alle kinderkosten zijn verborgen kosten in ieders huishouding.
Co-ouders geven iets meer uit aan kinderkleding
Daarnaast is een bekend feit dat co-ouders meer geld uitgeven aan kleding voor de kinderen. Dit omdat het lastig is je kinderen iedere week met een overvolle tas naar de andere ouder te verhuizen. Bij een andere zorgverdeling is een tasje met wat spullen vaak voldoende.
Wat zijn kinderkosten (de kinderbehoefte)?
Rechters hebben de ’tremanormen’ opgesteld waarbij je aan de hand van de kinderbehoeftetabel kunt uitvinden wat voor jullie situatie het ‘eigen aandeel’ is (dat deel dat jullie als ouders aan jullie kinderen dienen te besteden) in de kinderkosten. Hierbij is rekening gehouden met het aantal kinderen en jullie inkomen. Deze kinderkosten vormen samen met de kinderbijslag de `totale kinderkosten` en met dit bedrag zouden ALLE kosten voor de kinderen afgedekt dienen te zijn.
De Kinderkosten worden verdeeld in twee segmenten
1. Kosten eigen huishouding (verborgen kosten) – 70%
Hierbij moet je denken aan alle kosten die je maakt als de kinderen bij jou zijn, zoals:
- Woonlasten (hoger door extra kinderkamers)
- Extra verbruik Gas Water en Licht
- Inventaris kinderkamers
- Extra gemeentelijke belastingen
- Boodschappen kinderen
- Persoonlijke verzorging kinderen
- Vakantie (kinderen gaan mee)
- Uitstapjes en etentjes (kinderen gaan mee)
2. Zorg-overstijgende kosten (zichtbare kosten) – 30%
Zorg-overstijgende kosten is met 30% van het totaal
Dit zijn alle ‘overkoepelende’ kosten die niet specifiek behoren tot jouw huishouden en bovendien zichtbaar en aanwijsbaar met de kinderen te maken hebben.
- Kleding, jassen en schoenen
- Communicatie (telefoon, abonnementen)
- Verzekeringen (aanvullende ziektekosten)
- Schoolkosten (leermiddelen, excursies, bijles, laptop)
- Kinderopvang en oppas
- Contributies en abonnementen
- Vervoer (fietsen, OV)
- Ontspanning en vrije tijd (sport, hobby)
- Huisdieren (aanschaf, verzorging, dierenarts)
- Zakgeld
Het NIBUD gaat ervan uit dat de verhouding Kosten eigen huishouding en Zorg overstijgende kosten neerkomt op 70% – 30%.Een voorbeeld – verdeling kosten huishouding versus kinderrekening.
Voorbeeld verdeling – kosten huishouding versus kinderrekening
Stel dat de maandelijkse kinderkosten, zonder kinderbijslag, worden vastgesteld op 1.000 euro. Gebaseerd op jullie inkomen wordt naar rato en draagkracht bepaald, wie welk deel hiervan betaalt. Zie ook bovenstaande afbeelding.
De 700 euro verborgen kosten worden gelijk verdeeld
De 700 euro (1.000 * 70%) aan Kosten eigen huishouding, zijn die kosten die je uitgeeft in en rondom de woning wanneer de kinderen bij jou verblijven. Omdat de kinderen bij co-ouderschap de ene helft van de maand bij jou en de andere helft van de maand bij je ex-partner verblijven, zullen jullie dus ieder de helft van deze 700 euro (beide 50 euro) aan extra kinderkosten in jullie huishouding hebben. Dit betalen jullie als het ware in natura.
Zorg-overstijgende kosten plus kinderbijslag gaan naar de kinderrekening
Kinderbijslag komt direct of indirect ten gunste van de kinderrekening en is 100% voor de kinderen.
De overige 300 euro (1.000 * 30%) aan Zorg overstijgende kosten plus de kinderbijslag storten jullie maandelijks op een kinderrekening, ook weer naar rato en draagkracht.
Wat nu als je draagkracht lager is dan jouw aandeel van 35% in de verborgen kosten?
Stel dat in bovenstaande situatie één van jullie maar 300 euro draagkracht heeft. Je hebt dan dus 50 euro te kort om de genoemde 350 euro Kosten eigen Huishouding te ‘dragen’. In dat geval zal de ander de 50 euro aan dienen te vullen. Dit alleen wanneer de ander volgens de draagkrachtberekening nog 50 euro ruimte heeft om (naast zijn eigen aandeel in de kinderkosten) dit bedrag aan de ander te betalen. De achterliggende gedachte hierbij is dat de kinderen in ieder geval het niveau van de Kosten in de huishouding zo dicht mogelijk dienen te benaderen.
Kinderrekening is vooral zichtbaar voor co-ouders
Veel ouders die voor co-ouderschap kiezen en die voldoende draagkracht hebben om in ieder geval de Kosten eigen huishouding te ‘dragen’ laten deze vaak gewoon buiten beschouwing. Zij gaan er vanuit dat de kosten voor de kinderen gedurende de periode dat die bij hem/haar verblijft wegvallen in de maandelijkse uitgaven. Deze ouders focussen zich dan alleen op de Zorg overstijgende kosten.
Wanneer kies je voor een gezamenlijke kinderrekening?
Om de kosten voor de kinderen in de hand te houden en overzicht te houden op jullie gezamenlijke uitgaven hiervoor, is het verstandig een kinderrekening te openen. Veel co-ouderschap ouders kiezen ervoor om het gehele bedrag aan Kosten overstijgende kosten op deze kinderrekening te storten.
Een goede verstandhouding is echt van belang
Hadden jullie vroeger al regelmatig gedoe over geld? Vraag je dan serieus af of een gezamenlijke kinderrekening voor jullie wel werkt!
Een kinderrekening vereist van jullie op zijn minst een goede verstandhouding en samenwerking. Kijk allereerst hoe het bij jullie voor de scheiding ging. Bij welke soort aankopen werd overleg? Of deden jullie elke aankoop zelfstandig? Zaten jullie op één lijn qua aankopen? Of was er vaak discussie over de aanschaf van bepaalde zaken? Voor een gezamenlijke kinderrekening is het handig als jullie meestal op één lijn zitten qua beslissingen.
Download hier de Excel om zelf jullie kinderkosten te bepalen
Nu jullie niet meer dagelijks samen zijn, is het verstandig duidelijke afspraken te maken over de uitgaven voor jullie kinderen. Het is bijvoorbeeld verstandig om voor alle kostensoorten te bepalen of deze van de gezamenlijke kinderrekening wordt betaald of niet. Wil je hulp bij het maken van zo’n lijst? Een groot aantal kostensoorten kun je hier downloaden.
Welke afspraken maak je over de kinderrekening?
Daarnaast is het verstandig om afspraken te maken over de volgende zaken:
- Hoe hebben beide ouders inzicht in de gezamenlijke rekening?
- Tot welk bedrag kan ieder voor zich beslissen een uitgave te doen. Vanaf welk bedrag is vooraf overleg gewenst?
- Bij welk soort uitgaven informeren jullie elkaar?
Praktijkvoorbeelden die je liever voorkomt
Duidelijke afspraken zijn belangrijk, want je wilt bijvoorbeeld niet in dit soort situaties terechtkomen.
- De één is zuinig aangelegd en de ander geeft makkelijk geld uit. Overweeg of je echt een gezamenlijke kinderrekening wilt en voor welke soorten kinderkosten.
- Je partner houdt van merkkleding en jij koopt het liefst de kleding tweedehands of maakt het zelf. Kan je ermee leven als ieder zijn eigen ding blijft doen of leidt dit tot ergernis?
- Jij vindt het prima als je kinderen fietsen in de wintermaanden. Fietsen is immers gezond. Je partner kiest er echter voor om ze een OV-abonnement te geven. Het mooiste is natuurlijk als jullie hier als ouders een gezamenlijke weg in kunnen vinden.
Welke belastingvoordelen zijn er voor co-ouders?
Veel co-ouders zijn blij verrast als ze zien hoeveel fiscale voordelen ze genieten na de scheiding. Een financiële meevaller, die juist nu zeer welkom is.
Bij co-ouderschap zijn in elk geval de onderstaande zes belastingvoordelen van toepassing. Ik zal ze hier kort behandelen. Voor meer interessante informatie over deze belastingvoordelen bij co-ouderschap lees je de blog Co-ouderschap – Welke belastingvoordelen zijn er? van mijn compagnon Gerwin Timmerman. Dit zijn de belastingregelingen voor co-ouders:
- Kinderbijslag
- Kind Gebonden Budget (KGB)
- Alleenstaande Ouderkop (AOK)
- Inkomensafhankelijke Combinatiekorting
- Kinderopvangtoeslag
- Huurtoeslag
1. Kinderbijslag
Met de kinderbijslag betaalt de overheid mee aan de kosten van de opvoeding van je kind. Woon of werk je in Nederland en heb je kinderen onder de 18 jaar? Dan heb je in principe recht op kinderbijslag. Voor co-ouderschap maakt het niet uit welke ouder de kinderbijslag ontvangt. Het geld is 100% bedoeld voor de kinderen en dus niet voor één van beide ouders. Ook al ontvangt deze éne ouder alles.
Bij twee of meer kinderen is het slim om deze over beide adressen te verdelen
Het verdelen van de kinderbijslag over beide ouders (iedere is ontvanger van de kinderbijslag van één kind) kan verstandig zijn bij twee of meer kinderen. Dit in verband met het Kind Gebonden Budget (KGB) en de Alleenstaande Ouderkop (AOK), wat alleen van toepassing is als aanvrager van kinderbijslag (lees hier meer).
Co-ouders storten de kinderbijslag op de kinderrekening
Omdat kinderbijslag 100% bedoeld is voor de kinderen, is het is bij co-ouderschap gebruikelijk dat de kinderbijslag wordt bijgeschreven op de gezamenlijke kinderrekening.
2. Kind Gebonden Budget (KGB)
Het KGB is een extra bijdrage in de kosten voor kinderen tot 18 jaar. Deze bijdrage is uitsluitend beschikbaar voor ouders die kinderbijslag ontvangen. Hoe hoog de toeslag is, hangt af van het inkomen, het persoonlijk vermogen, het aantal kinderen en hun leeftijd. Tijdens de relatie zijn jullie elkaars toeslagpartner en worden jullie inkomens bij elkaar opgeteld. Na de scheiding ontvangen jullie vaak veel meer KGB omdat de fiscus nu uitgaat van één inkomen in plaats van het bij elkaar opgetelde inkomen van jullie samen. Dit scheelt soms honderden euro’s netto per maand.
3. Alleenstaande Ouderkop (AOK)
Om de koopkracht voor gezinnen te verstevigen is het Kind Gebonden Budget voor alleenstaanden verhoogd met de Alleenstaande Ouderkop (AOK). Hierop hebben jullie voor de scheiding geen recht, maar na de scheiding waarschijnlijk wel. Een fiscale meevaller wellicht.
4. Inkomensafhankelijke Combinatiekorting
De Inkomensafhankelijke Combinatiekorting is een korting op de te betalen inkomstenbelasting. Ook hiervoor geldt een aantal voorwaarden.
5. Kinderopvangtoeslag
Kinderopvangtoeslag is een bijdrage in de kosten van kinderopvang. Hieraan zijn veel voorwaarden verbonden. Eén daarvan is dat het kind op het eigen adres moet zijn ingeschreven. Voor co-ouderschap geldt een uitzondering. Hierdoor hebben beide ouders in principe recht op kinderopvangtoeslag. Mits aan de overige voorwaarden wordt voldaan uiteraard.
6. Huurtoeslag
Huurtoeslag is een bijdrage in de huurkosten. In geval van co-ouderschap kunnen beide ouders huurtoeslag aanvragen en de kinderen meetellen bij het eigen huishouden. De belastingdienst vraagt dan om een “verklaring co-ouderschap”. Deze verklaring moet door beide ouders ondertekend zijn. Het maakt dus ook hier niet uit op welk adres de kinderen feitelijk zijn ingeschreven.
