Jullie zijn gescheiden of zitten er nog middenin? In beide gevallen weet je dat het best lastig kan zijn. Lastig om als ouders de communicatie open te houden. Lastig om verbinding met elkaar te blijven voelen. De emoties lopen soms hoog op. Jullie begrijpen elkaar minder goed. Herken je dat? Lees dan deze blog over geweldloze communicatie.
Inhoudsopgave
Vier simpele stappen van geweldloze communicatie
Via de vier simpele stappen van “geweldloze communicatie” kan je als ouders veel zuiverder met elkaar communiceren. Je zult merken dat je direct een andere interactie krijgt. De vier stappen zijn:
- Waarnemen zonder oordeel
- Gevoelens herkennen en uiten
- Verantwoordelijkheid nemen voor je gevoelens, door je eigen behoefte te onderkennen
- Heldere en concrete verzoeken doen aan de ander
Hieronder lees je meer over het toepassen van de vier stappen. Ook wordt er per stap een praktijkoefening gegeven.
Waar komt geweldloze communicatie vandaan?
Marshall Rosenberg is dus de grondlegger van de geweldloze communicatie. Volgens hem kunnen we als ouders in vijf stappen leren om meer vanuit ons hart te gaan communiceren. We gaan dan ‘luisteren’ naar onderliggende behoeftes. Van onszelf en van de ander.
Stap 1 – waarnemen in plaats van oordelen
In een relatie is het heel makkelijk om direct te oordelen. Stel je zegt tegen de andere ouder: “Jullie eten thuis niet gezond”. Dit is een mooi voorbeeld van een oordeel zonder waarneming. Dikke kans dat je ex-partner zich irriteert of gaat verdedigen.
Maak hier nu eens van: “Als je geen groente eet, dan ben ik bang dat jullie gezondheid hieronder gaat lijden.” Je start zo met de concrete waarneming dat de ander thuis geen groente eet. Als deze waarneming feitelijk klopt, dan roept dat alvast geen irritatie op. Daarna maak je duidelijk dat jij je zorgen maakt. Je laat het dus bij jou en veroordeelt niet de andere ouder. Hierdoor krijg je al een heel andere reactie en een heel ander gesprek.
Praktijkoefening oordelen versus waarnemen
Ga er vandaag eens op letten. Hoe vaak communiceer jijzelf in oordelen en geef je eigenlijk jouw gekleurde mening? En wanneer communiceer je een feitelijke waarneming? Een waarneming waar geen spelt tussen te krijgen is. Op deze manier krijg je beter zicht op waarnemen versus oordelen.
Stap 2 – gevoelens onderkennen en uiten
Als we ons kwetsbaar opstellen en onze gevoelens tonen, kan dit bijdragen aan de oplossing van conflicten. Het is hierbij belangrijk om goed onderscheid te maken tussen gevoelens en gedachtes. Neem nu het voorbeeld: “ik heb het gevoel dat ik met een muur samenleef”. Dit is duidelijk geen gevoel, maar een gedachte en een oordeel. De andere ouder zal zich waarschijnlijk aangevallen voelen en van daaruit gaan reageren. Het zou beter zijn om te zeggen “ik voel me vaak heel eenzaam”.
De ander zal niet snel zeggen “Je voelt je helemaal niet eenzaam!”.
Het uiten van een oprecht gevoel, zal in principe niet op weerstand stuiten. De ander zal niet snel zeggen “Je voelt je helemaal niet eenzaam”. Immers, de enige die dat met zekerheid kan stellen, ben jezelf.
Praktijkoefening over de ‘ik’ boodschap
Let er eens op of je praat vanuit de ‘ik’ of de ‘jij’ boodschap. Vanuit ‘jij’ is makkelijk. Je hoeft immers niet na te gaan waar het gedrag van de ander jouw precies raakt. Door vanuit ‘ik’ te praten, zal je dit wel moeten doen. Maak je je zorgen, wordt je verdrietig of wellicht zelfs boos? Kortom, praten vanuit de ‘ik’ boodschap maakt je bewust van je eigen gevoel. De ander voelt zich bovendien niet snel aangevallen.
Stap 3 – verantwoordelijkheid nemen voor je gevoelens
Het is de overtuiging van Marshall Rosenberg dat achter elk gevoel een vervulde of onvervulde behoefte ligt.
Wat betekent het dan om verantwoordelijkheid te nemen voor onze eigen gevoelens? Dit vraagt om zelfonderzoek. Waarom voel ik wat ik voel? Wat is eigenlijk mijn achterliggende behoefte?
Een voorbeeld
Een voorbeeld. Met de zin “je stelde me teleur door gisteren zo lang over te werken”, leg je de oorzaak van je teleurstelling bij de ander. De ander zal zich waarschijnlijk gaan verdedigen of uitleggen waarom hij moest overwerken.
Hoe het ook anders kan
Dat kan ook anders. Stel dat je zegt: “ik was teleurgesteld dat je gisteravond zo laat thuis kwam, want ik wilde wat belangrijks met je bespreken”. Nu koppel je het gevoel aan je eigen achterliggende behoefte. Zo neem je de verantwoordelijkheid over dit gevoel. De ander zal nu sneller vragen stellen als “Wat wilde je bespreken dan?”. De ander zou ook kunnen reageren met “Waarom heb je me niet vantevoren gezegd dat je wat belangrijks wilde bespreken?”. Dit brengt ons dan direct bij de vierde stap. Maar eerst nog even de praktijkoefening.
Praktijkoefening bij (heftige) emoties
Dit is een hele interessante. Deze twee oefeningen kan je doen als je een (heftige) emotie voelt:
- Onze eigen gevoelens en behoeftes waarnemen. Wat voel je nu precies en welke achterliggende behoefte heb je?
- De gevoelens en behoeftes van de ander waarnemen. Wat zou de ander kunnen voelen en wat zou zijn of haar behoefte kunnen zijn op dit moment?
Op de website van het Nederlands Centrum voor Geweldloze Communicatie (NCGC), vindt je bijgaande lijst met gevoelens en behoeftes.
Persoonlijke noot over emoties
Zelf heb ik via deze oefening het boek over “Geweldloze communicatie” ooit ontdekt. Toen ik het boek voor mijn verjaardag cadeau kreeg, heeft het namelijk lang naast mijn bed gelegen. Op een zekere avond had ik een woordenwisseling met mijn vrouw. Ik stapte vervolgens boos naar boven. Pakte het boek en begon te bladeren. In de inhoudsopgave viel mijn oog direct op het hoofdstuk over boosheid. Daar las ik over de voorgaande twee oefeningen.
Mijn onbewuste/ achterliggende behoefte
Toen ikzelf al lezend zover was, bleek vrij snel dat ik me had verheugd op een gezellige avond. Dit was oefening 1, mijn behoefte waarnemen. Deze behoefte zag ik in rook opgaan door haar woorden. Vervolgens aan de slag met oefening twee. Wat zou haar achterliggende behoefte kunnen zijn? Tot mijn grote verbazing, kwam ik erachter dat dat weleens exact dezelfde behoefte zou kunnen zijn!
Hoe ik het die avond anders deed
Met het boek in de hand ben ik vervolgens naar beneden gegaan om mijn conclusies te toetsen. Deze klopte, waarna het nog een gezellige avond is geworden. Het boek heb ik vervolgens binnen enkele dagen geheel uitgelezen. Meer hierover is te lezen in de blog “Geweldloze communicatie, hoe om te gaan met boosheid”
Stap 4 – heldere en concrete verzoeken doen aan een ander
Hoe duidelijker we zijn in onze verzoeken, hoe groter de kans dat we ook werkelijk krijgen wat we wensen.
Hoe duidelijker we zijn in onze verzoeken, hoe groter de kans dat we ook werkelijk krijgen wat we wensen. Het is niet alleen belangrijk om heel duidelijk en concreet te zijn. Het is misschien nog wel veel belangrijker om het verschil te weten tussen een verzoek en een eis.
Een voorbeeld
Bijgaand voorbeeld maakt het subtiele verschil duidelijk tussen een verzoek en een eis. Jaap zegt: “ik voel me eenzaam en wil graag dat je vanavond bij me blijft”. Dit lijkt op het eerst gezicht een uiting van gevoel, gevolgd door een concreet verzoek.
Verschil tussen een verzoek en een eis
Echter, als Marieke antwoordt: “Jaap, ik ben echt moe, kan je niet iemand anders vragen?” Dan is de reactie van Jaap hierop: “je denkt ook altijd alleen maar aan jezelf”. Nu weten we dat het geen verzoek was van Jaap, maar een eis.
Praktijkoefening behoeftes uitspreken
Ga vandaag eens letten op de volgende twee dingen:
- Spreek jij je behoefte concreet uit of verwacht je dat de ander dit zelf moet aanvoelen?
- Voel vantevoren eens in hoe het voor je is als de ander niet aan je behoefte voldoet. Met andere woorden, is het een eis of een behoefte? Kan je dit eisen van de ander of heeft hij de vrijheid om zelf te beslissen?
Tenslotte – met mededogen ontvangen
Mededogen is respectvol luisteren naar wat anderen ervaren. Dat is wat anders dan komen met adviezen, geruststellingen of soortgelijke verhalen over onszelf. Dit kan je in principe doen, door de vier stappen van geweldloze communicatie toe te passen op de ander:
- Wat heeft de ander waargenomen?
- Welk gevoel heeft de ander?
- Wat zou de achterliggende behoefte kunnen zijn van de ander?
- Welk verzoek of wens heeft de ander concreet?
Luisteren met Giraffe oren
De ander is wellicht niet goed in staat om zich uit te drukken volgens deze vier stappen. Het is dan aan jouw de uitdaging om met andere oren te gaan luisteren. Als het ware, luisteren tussen de regels door. We kunnen daarbij eventueel de ander in eigen woorden weergeven wat we begrepen hebben en vragen of dat klopt. Marshall Rosenberg heeft het vaak over ‘giraffe-oren’. De giraf is immers het zoogdier met het grootste hart.
Een aantal voorbeelden van ‘anders’ luisteren
- “Reageer je zo, omdat ik deze week een aantal avonden weg was?” Dit is vragen naar de waarneming.
- “Voel je je gekwetst, omdat je meer waardering had willen krijgen?” Dit is checken of het gevoel klopt en de achterliggende behoefte.
- “Wil je dat ik vertel waarom ik …”. Hiermee vraag je door op de concrete behoefte van de ander.
Samenvatting geweldloze communicatie
Door met mededogen aanwezig te zijn en met andere oren te luisteren naar de ander, zul je zijn of haar boodschap heel anders opvatten. Je stelt andere vragen, bent nieuwsgieriger en krijgt een heel ander gesprek. Door zelf actief te communiceren via dezelfde vier stappen, communiceer je veel zuiverder. Je zult ook andere reacties krijgen. De vier stappen zijn:
- Waarnemen zonder oordeel
- Gevoelens herkennen en uiten
- Verantwoordelijkheid nemen voor je gevoelens, door je eigen behoefte te onderkennen
- Heldere en concrete verzoeken doen aan de ander
Vind je geweldloze communicatie interessant? Lees dan ook de blog ‘Scheiden of blijven’. Hierin staat namelijk veel over relaties en communicatie.
Meer lezen over communicatie
Wil je meer lezen over communicatie, bekijk dan de volgende blogs:
