Ik heb diverse blog geschreven over relatiepatronen. Denk hierbij aan patronen vanuit EFT (Emotionally Focused Therapy), maar ook aan patronen vanuit TA (Transactionele Analyse). Hierbij is het steeds van belang om jullie patroon te gaan herkennen, te stoppen en vervolgens een ander gesprek te voeren. Deze blog gaat over de Imago dialoog en beschrijft hoe jullie zo’n ander gesprek kunnen voeren. Een gesprek dat verbindend is en jullie dichter bij elkaar brengt.
Inhoudsopgave
Het doel van de Imago Dialoog
Dat brengt ons meteen bij het doel van de Imago dialoog (klik hier voor de website van Imago Nederland, waar het gedachtengoed van deze blog op is gebaseerd). Het doel van de dialoog is het herstellen van de verbinding. Het exacte format en de spelregels van de dialoog zorgen ervoor dat er op een andere manier met elkaar wordt gecommuniceerd waardoor:
- er echt geluisterd wordt;
- hierdoor begrip ontstaat;
- en empathisch wordt ingevoeld.
We willen allemaal gezien en gehoord worden
Diegene die dit ondergaat, voelt zich echt gehoord, begrepen en aangevoeld. En zeg eens eerlijk, dat willen we toch allemaal? Want wie zich niet gehoord voelt, valt daardoor vaak in herhaling of voelt zich al snel gefrustreerd. Ten diepste willen we allemaal gezien en gehoord worden.
Iedereen heeft een uniek wereldbeeld – welkom op mijn eiland
Mijn partner lijkt op mij
Bij onze partner lijken we dat wel eens te vergeten. Jouw partner moet het liefst alles net zo zien als jij. Dat jullie elkaar 100% begrijpen en dat daarmee jouw partner helemaal bekend en veilig aanvoelt. De waarheid is echter anders. Jouw partner heeft een volstrekt eigen wereldbeeld en daarmee samenhangende beleving van zaken.
Wil je op mijn eiland komen?
Bij het voeren van een Imago dialoog is het belangrijk om te beseffen dat jullie beiden als het ware een eigen ‘eiland’ hebben. Op je eigen eiland voel je wat je voelt, heb je overal gedachtes over en zit je boordevol met overtuigingen. Overtuigingen in de zin van, wat voor jou de waarheid is op diverse vlakken. Het hele idee van de dialoog is om elkaars eiland te bezoeken. Door naar het eiland van de ander te gaan, laat je voor heel even al jouw eigen gedachten, gevoelens en overtuigingen achter. Dit is een belangrijke eerste stap in elke dialoog.
De spelregels van de Imago Dialoog – ieders rol
Bij het voeren van de Imago dialoog is er altijd één in de rol van zender en de ander in de rol van ontvanger. Jullie praten als het ware niet door elkaar heen, maar om de beurt. En voor ieders ‘beurt’ nemen jullie ruim de tijd. Hierdoor ontstaat er rust en ruimte voor de zender om een onderwerp helemaal te gaan exploreren. Vaak levert dit mooie nieuwe inzichten op. Zowel voor de zender als ook voor de ontvanger.
De rol van zender
Laten we beginnen bij de rol van de zender. Als zender laat je de ander toe op jouw eiland. Je stelt je als het ware open en in zekere zin ook kwetsbaar op. Houd je hierbij aan de volgende vier belangrijke spelregels.
Kies één onderwerp (1)
Kies één onderwerp uit om over te delen en blijf hier ook bij. Je springt dus niet van de hak op de tak. Door bij één onderwerp te blijven, zul je merken dat er meer diepgang gaat ontstaan. Welke wereld gaat er schuil achter dit ene onderwerp?
Houd het kort (2)
Als je iets deelt, doe dat dan kort en kernachtig. Het is immers de bedoeling dat de ontvanger actief luistert en spiegelt. Door steeds kort en kernachtig te delen, zorg je ervoor dat het voor de ontvanger geen ‘onthoudoefening’ wordt. Bovendien, is er steeds de vervolgvraag “Is er meer?”. Hierdoor ontstaat een fijne ruimte om uiteindelijk alles te kunnen delen wat belangrijk is. Maar wel in hapklare brokjes.
Geen beschuldiging richting de ander (3)
Zorg ervoor dat het veilig is op jouw eiland. Dit doe je door niets te zeggen wat beschuldigend, kritisch of negatief kan overkomen. Wil je toch iets zeggen over de ander, doe dit dan super feitelijk. Alsof je een video van het voorval beschrijft. Dus niet “toen je zo uit je plaat ging”, maar bijvoorbeeld “toen je met luidere stem zei: “Ik ben er helemaal klaar mee”. Ook kun je qua bewoording duidelijk aangeven dat iets jouw interpretatie is: “het was toen mijn idee dat je ontzettend kwaad was”.
Gebruik de “ik”-boodschap (4)
Praat vooral over jezelf. Welke emotie voelde jij op dat moment? Welke neiging had je om te zeggen of te doen? Waren er gedachtes en wat vertelde je jezelf op dat moment? Jouw zinnen starten dus met “ik voelde me toen …”, “ik had de neiging om …”, “ik denk op zo’n moment dat …” of “ik ben er dan van overtuigd dat …”. Onderzoek en deel over jouw binnenwereld. Je zult merken dat de ander dit veel beter kan ontvangen, dan een waslijst aan beschuldigingen.
Een veilige zender maakt dat de ontvanger echt kan luisteren
Als jij je als zender houdt aan bovenstaande vier simpele spelregels. Dan zul je merken dat de ontvanger veel beter in staat is om echt te luisteren en jou te begrijpen. Door een veilige zender te zijn, heb je dus daadwerkelijk invloed op de ander (lees ook eens de blog over “geweldloze communicatie”). Maar ook de ontvanger heeft een aantal spelregels.
De rol van ontvanger
Wat doe je in de rol van ontvanger? Het lijkt zo simpel, maar deze schijn kan bedriegen. Als ontvanger zorg je voor de volgende vijf zaken.
De wereld van verschil tussen “luisteren om te reageren” en “luisteren om te begrijpen”
Volledige aandacht voor de ander (1)
Je hebt volledige aandacht en beschikbaarheid voor de ander. Dit vraagt dus om alles te ‘parkeren’ wat er bij jou van binnen actueel is. Als je merkt dat jezelf zo vol zit met het één of het ander, ga dan niet in op de uitnodiging van de zender: “ik voel nu niet de ruimte voor een dialoog, wil dit op een later moment wel doen en kom er bij je op terug”. Ga je wel in op de uitnodiging? Zorg er dan voor dat je volledige aandacht bij de ander is.
Wees nieuwsgierig (2)
In mijn praktijk zie ik regelmatig hoe moeilijk dit is. Partners hebben vaak een heel duidelijk beeld van de ander. Ze denken vrij goed te weten hoe het zit. De vragen die gesteld worden, zijn er vaak op gericht om het eigen ‘gelijk’ te toetsen. Dingen die niet in dit plaatje passen, worden dan niet gehoord of juist gebagatelliseerd. Dit lijkt soms meer op “luisteren om te reageren”, dan op “luisteren om te begrijpen”. Ben je ontvanger in de dialoog? Wees dan bovenal en oprecht nieuwsgierig. Ga ervan uit dat je eigenlijk niets zeker weet en luister met een open houding.
Accepteer de verschillen (3)
Door echt even op het eiland van de ander te zijn, merk je ook dat het daar anders is. De geuren en kleuren zijn er wellicht veel intenser, dan jij ooit zelf hebt ervaren. De sfeer voelt anders. Het weerbeeld is veel kalmer of juist veel onrustiger dan op jouw eigen eiland. Je ziet details die je nog nooit zijn opgevallen en waar is nou die grote lijn, die jij overal zo snel in beeld krijgt? Hoe ziet de wereld eruit door de bril van jouw partner? Mag deze werkelijkheid bestaan naast de jouwe? De dialoog helpt jullie om de verschillen te gaan waarnemen en hier OK mee te zijn. Het is prachtig om van elkaar te verschillen en het is ook heel normaal.
Blijf op het andere eiland (4)
Tijdens de dialoog kan het regelmatig voorkomen, dat je wordt geraakt door iets wat de ander deelt. Blijf steeds alert of het je lukt om je eigen emoties en gedachtes op de achtergrond te parkeren. Lukt het even niet? Geef de zender dan een kort signaal: “geef me even tijd”. Deze tijd gebruik je om weer helemaal voor de ander beschikbaar te komen. Zodra je deze ruimte weer voelt, geef je aan: “ik ben weer beschikbaar, wil je verder delen?”.
Stem emotioneel af (5)
Hoe stem je emotioneel af? Dit heeft alles te maken met je eigen innerlijke houding. Kun je warmte en liefde voelen voor je partner? Laat je je partner ook echt emotioneel binnenkomen of staat er een muurtje? Als je eerlijk bij jezelf naar binnengaat, dan weet je dit doorgaans echt wel. Kijk eens of je denkbeeldig de deur naar je hart iets verder open durft te zetten. Dit is soms het spannendste wat je als mens kunt doen.
De Imago Dialoog – het basis procedé
De Imago dialoog bestaat in de basis uit drie fases, te weten:
- luisteren;
- begrijpen;
- en invoelen.
De uitnodiging
Elke dialoog start met een uitnodiging, oftewel een verzoek om samen een dialoog te doen. Een zin die hierbij gebruikt kan worden, is: “ik wil graag iets met je delen over …, zou je naar mijn eiland willen komen?”. Als de ander expliciet aangeeft beschikbaar te zijn, gaan jullie tegenover elkaar zitten. Zorg ervoor dat jullie dichtbij elkaar zitten. De één kan bijvoorbeeld de knieën om die van de ander doen.
Zenden, luisteren en spiegelen (1)
De zender start met delen over het afgesproken onderwerp en houdt dit kort: “wat ik wil delen is …”. Het enige wat de ontvanger doet is met volle aandacht luisteren om te begrijpen. Als de zender klaar is met zenden, doet de ontvanger het volgende:
- Spiegelen, door in eigen woorden terug te geven wat de zender zojuist heeft gedeeld: “dus ik hoor je zeggen dat …”. Neem hiervoor de tijd, het is zeer welkom als er even een stilte valt en je vanuit een rustige energie spiegelt.
- Checken of de boodschap correct en volledig is gespiegeld: “Klopt dat?”.
- Er zijn nu twee opties:
- De spiegel was niet ‘spot-on’ en de zender vult bijvoorbeeld aan met “Je hebt me goed gehoord, alleen ontbreekt er nog iets wat voor mij wel heel wezenlijk is, en dat is …”. Het proces gaat terug naar stap 1 en de ontvanger spiegelt wat zojuist is aangevuld.
- De zender geeft aan dat er correct en volledig is gespiegeld, waarop de ontvanger vraagt: “Is er meer?”. Het proces herhaalt zich dan.
De kracht zit in de herhaling
Het cadeau van de Imago dialoog zit in de rust, ruimte en herhaling, die het mogelijk maakt om dieper te onderzoeken
Het bovenstaande proces wordt keer op keer herhaald. Dit is erg belangrijk. Soms lijkt het alsof na twee keer alles wel verteld is. Zo belangrijk is het nu ook weer niet. Toch is het goed om de vraag “Is er meer?” steeds opnieuw binnen te laten komen en hier echt de tijd voor te nemen. Het cadeau van de dialoog zit namelijk in de rust, ruimte en herhaling, die het mogelijk maakt om het onderwerp dieper te onderzoeken. Neem hiervoor de tijd met elkaar.
Begrijpen en samenvatten (2)
Zodra het onderwerp is uitgediept en de zender aangeeft dat er niets meer is, kom je als ontvanger met jouw samenvatting. Het gaat hier echt om wat jij begrijpt en wat voor jou het verhaal van de zender zo logisch en begrijpelijk maakt:
- Een zin die hierbij past, zou kunnen zijn: “Nu ik je zo gehoord heb, snap ik heel goed wat je zegt en waarom het logisch is voor jou dat …”.
- Vraag vervolgens expliciet of het klopt: “heb ik je zo goed begrepen en samengevat?”
- Er zijn opnieuw twee opties:
- De samenvatting was niet compleet en de zender vult bijvoorbeeld aan met “Je hebt me goed begrepen, alleen ontbreekt er in de samenvatting iets wat voor mij belangrijk is, en dat is …”. Het proces gaat terug naar stap 1 en de ontvanger spiegelt wat zojuist is aangevuld.
- De zender geeft aan dat er correct en volledig is samengevat, waarop de ontvanger doorgaat naar de laatste stap van invoelen.
Empathisch invoelen (3)
Als mens zijn we toegerust met zogenaamde ‘spiegelneuronen’. Dit stelt ons in staat om in te voelen wat een ander voelt, gewoon door de ander waar te nemen. Dit vermogen spreek je nu aan als ontvanger.
- Je geeft bij voorkeur met één gevoelswoord aan: “Nu ik je zo begrepen heb, denk ik dat het voor jou moet voelen als …”.
- Vraag wederom of je goed zit: “heb ik je zo goed aangevoeld?”
- Ook nu zijn er weer twee opties:
- Het gevoelswoord was net niet het woord wat jij zou gebruiken en als zender geef je bijvoorbeeld aan “Voor mij voelde het meer als …”. Als ontvanger spiegel je simpelweg het gevoelswoord wat zojuist is gedeeld.
- De zender geeft aan het benoemde gevoelswoord correct was aangevoeld, waarop jullie elkaar mogen bedanken.
De wissel van rol
Als zender bedank je de ander voor zijn volle aandacht en luisterend oor. En als ontvanger bedank je de zender voor het delen in alle openheid en kwetsbaarheid. Doe dit bedanken op geheel eigen en passende wijze en wissel dan van rol. De ontvanger wordt de zender en vice versa. Het onderwerp blijft gelijk.
Plan een vrijblijvend adviesgesprek (ONLINE AGENDA)
Willen jullie een open gesprek over jullie relatie, twijfel of scheiding? Dit gesprek biedt jullie wellicht (1) handvaten om het samen leuker te krijgen, (2) meer inzicht in de aard van jullie twijfel of (3) een helder pad richting gezamenlijke scheiding. Het adviesgesprek duurt ca. 45 minuten en is geheel vrijblijvend.
Belangrijke ingrediënten voor diepgang
Nu het basis procedé van de Imago dialoog bekend is, gaan we wat dieper in op de weg die je tijdens de dialoog aflegt. De ingrediënten voor diepgang als het ware. Dit zijn ingrediënten die bijna elk denkbaar gespreksonderwerp meer kleuring en diepte geven.
Heden (1)
Veelal is een gespreksonderwerp actueel en start de dialoog dus in het heden. Iets wat onlangs gebeurd is. Of iets wat voor de zoveelste keer gebeurd is en dus een terugkerend thema is binnen jullie relatie. Het is dan fijn om in het recente heden in te steken. Maak dit liefst zo concreet en feitelijk mogelijk, dus bijvoorbeeld: “gistermiddag toen jij …”. Hiermee voorkom je ook dat je in algemeenheden deelt of woorden als “altijd” of “nooit” in de mond neemt. Onderzoek zo volledig mogelijk wat er zich in jouw binnenwereld afspeelt en deel dit openhartig.
Verleden (2)
Binnen de Imago relatietherapie wordt ervan uitgegaan dat je eigen jeugdervaringen van invloed zijn op je huidige relatie als volwassene. Eerlijk gezegd is dat ook mijn persoonlijke ervaring en kom ik dit eveneens dagelijks tegen in mijn werk met stellen. Het is daarom mooi om tijdens de dialoog te onderzoeken op welke manier het onderwerp uit het heden verbonden kan zijn met iets uit je eigen jeugd. Dit kan iets zijn wat je heel erg herkent uit je eigen jeugd, maar het kan ook iets zijn wat je vroeger juist heel erg hebt gemist. Het zijn vaak de dingen die we vroeger gemist hebben, waar we in het hier en nu de grootste behoefte aan hebben. Onderzoek dit bij jezelf en deel hierover: “waar me dat aan doet denken in mijn eigen jeugd is …”. Maak ook dit concreet door: “een specifiek voorbeeld waar ik meteen aan moet denken, is …”.
Toekomst (3)
Tenslotte is het goed om te onderzoeken welke toekomstige wensen of grenzen samenhangen met het onderwerp van jullie dialoog. Welke onderliggende behoefte hangt hiermee samen? Kun je dit concretiseren in een helder en realistisch verzoek aan jouw partner? Iets wat SMART is in de zin van Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdgebonden. Hierbij is het belangrijk om te realiseren dat dit slechts een verzoek is en geen dwingende eis. Hoe mooi is het, als jouw partner geheel vrijwillig op een verzoek van jou ingaat?
Heling voor de één en groei voor de ander
Elk conflict is een potentie tot groei
Bij de Imago wordt verondersteld dat in het geven aan jouw partner enerzijds een heling kan ontstaan bij hem of haar en anderzijds een groei kan ontstaan bij jezelf. En vice versa. Vaak is namelijk datgene wat jouw partner het meest nodig heeft, voor jou het lastigste om te geven. Jullie hebben elkaar niet voor niets uitgekozen als partner. In elk conflict schuilt de potentie om te groeien. Hoe zit dat bij jullie?
Diverse varianten van de dialoog
Er zijn diverse varianten van de Imago dialoog. Een hele fijne variant is de waarderingsdialoog. Deze dialoog kun je als stel dagelijks met elkaar doen. Niet alleen oefen je hiermee de dialoog, maar het zorgt ook op dagelijkse basis voor een fijne verbinding tussen jullie. De dagelijkse waarderingsdialoog kun je vergelijken met het tandenpoetsen voor een gezond gebit. Het kost dagelijks maar een paar minuten en heeft op langere termijn een enorm positief effect.
De waarderingsdialoog
De waarderingsdialoog is een prachtig ritueel om dagelijks te doen
De waarderingsdialoog gaat als volgt:
- “Wat ik vandaag van jou waardeer is …”
Dit kun je verder uitpakken door zinnen als “wat ik daarin speciaal waardeer is …”, “het effect dat dit op mij heeft is …”, “als jij dat doet, dan voel ik mij …”, “waar dat gevoel mij aan doet denken van toen ik klein was is …”, etc. - “Wat ik vandaag heb meegemaakt of gedacht heb en met je wil delen is …”
- “Wat ik vandaag van mijzelf waardeer is …”
Spiegelen, spiegelen en nog eens spiegelen
Het enige wat je als ontvanger doet is spiegelen, checken of dit klopt en vragen “Is er meer?”. Aan het einde vat je samen (begrijpen) en voel je empathisch in (invoelen).
Wissel van rol
Jullie wisselen van rol, zodat ieder van jullie aan de beurt komt. Aan het einde bedanken jullie elkaar voor het delen en voor het luisteren. Hier kun je de zin gebruiken: “Dankjewel voor het delen en het luisteren. Dit geeft mij …”. Vergeet niet om ook dit als partner te spiegelen.
Een knuffel van 20 seconden heeft meetbaar effect
Aan het einde van de waarderingsdialoog sluiten jullie af met een knuffel. Bedenk hierbij dat het wetenschappelijk is bewezen dat een knuffel na 20 seconden een meetbaar effect heeft op de oxytocinespiegels, met als gevolg een:
- verlaging van je hartslag en bloeddruk;
- vermindering van stress;
- en een beter humeur.
